Klubi Kulturor

Këshilla rreth edukatës (Edebit)

293. Emrin Allah madhëroje sa herë që ta përmendësh Atë duke thënë “Azzeve xhel-le” – i Madhëruar qoftë, e të ngjashme!

294. Dërgo salavate (përshëndetje) mbi të Dërguarin e njerëzisë, Muhamedin, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, sa herë që të përmendet emri i tij!

295. Emrat e njerëzve të devotshëm (evliave) përmendi me edukatë duke thënë: Allahu qoftë i kënaqur me ta. Mos harro se nuk është prej evliave çdo person të cilit i është ndërtuar monument varri apo tyrbe!

296. Bëhu i marrshëm dhe ki kujdes nga arroganca dhe kokëfortësia, për shkak se turpi - marrja sjell vetëm të mira!

297. Me njerëzit komuniko sipas nivelit të tyre intelektual!

298. Largohu nga sharjet (fjalët e pahijshme) dhe poshtërsitë e tjera!

299. Pajisu me sjellje dhe moral të mirë, ngase më i miri prej njerëzve është ai i cili posedon moralin (edukatën) më të mirë!

300. Largoje hidhërimin nga vetja jote dhe përmbaju zemërimit të madh!

301. Bëhu sa më i butë, i matur dhe i kujdesshëm dhe ruaju nga vrazhdësia dhe nxitimi (të shpejtuarit)!

302. Le të jetë fytyra jote e hapur, ji i buzëqeshur dhe fjalët e tua të jenë të mira si dhe ki kujdes nga zymtësia!

303. Mos i ndërhyj tjetrit përderisa është duke folur, por dëgjo me respekt!

304. Mos u vetmo së foluri me tjetrin duke anashkaluar tjetrin kur në prani janë tre veta!

305. Jepi selam atij që e njeh dhe atij që nuk e njeh!

306. Selamin (përshëndetjen) thuaje ashtu siç ka ardhur në sunetin e të Dërguarit alejhisselam: “Esselamu Alejkum” e mos bë me shenjë të dorës apo të kokës përveçse për ndonjë paralajmërim (këshillë)!

307. Ki kujdes që të mos kesh dëshirë që njerëzit të ngrheën në këmbë për ty!

308. Përshëndetu dorë për dore me meshkujt, sepse vërtet kjo bën që të falen mëkatet!¹

309. Mos hyr në shtëpinë e askujt pa marrë leje nga pronari dhe pa t'u lejuar hyrja!2

310. Mos spiuno e as mos dëgjo bisedën e atyre që nuk kanë dëshirë t'i dëgjosh!

311. Distancohu në raste kur ka përzierje në ndeja mes grash e burrash po që se vëren dobësi në fetarinë tënde!

302. Mos e braktis askënd përveç se për hir të Allahu, gjithashtu largohu nga grindja dhe konflikti!

303. Mos ofendo askënd dhe për asnjërin mos përshkruaj vetitë e tij të këqija!

304. Mos mallko askënd në këtë botë, as kafshët e as gjërat e ngurta!

305. Ki kujdes nga shpifjet dhe akuzat e njerëzve në çështjet që kanë të bëjnë me nderin dhe moralin e tyre, ngase kjo bën pjesë ndër mëkatet më të mëdha!

306. Mos e tremb ndonjë musliman e as mos e dëmto atë!

307. Përpiqu që t’i pajtosh njerëzit në mes vete, qoftë edhe duke përdorur gënjeshtrën e lejuar!³

308. Po që se ndokush të ka kërkuar falje, atëherë pranoja arsyetimin. Madje përpiqu që para se të kërkojë ai falje, ta arsyetosh atë!

309. Mos etiketo askënd me llagape e emra të këqij, e as mos e thirr atë me ofiqe të tilla, por thirre atë me emrat më të dashur dhe më të preferuar për të!

310. Ruaju nga nemimeja! Nemime është mbartja e fjalëve në mes njerëzve duke pasur për qëllim prishjen ndërmjet tyre.

311. Ki kujdes nga përgojimi (gibeti)⁴! Gibeti është kur t’i flet për vëllanë tënd në mospraninë e tij për gjërat që ai nuk dëshiron t'i përmenden.

312. Mos shpif për askënd e as mos e poshtëro!

313. Mos i kushto rëndësi dëgjimit të gjërave për të cilat nuk lejohet të flitet!

314. Mos shkruaj asgjë nga ajo që është ndaluar të flitet për të ose të dëgjohet!

315. Krijo mendime të mira për njerëzit dhe ik nga paragjykimet, sepse pa dyshim disa mendimet e këqija janë mëkat!

316. Flit të mirën, përndryshe hesht!

317. Bëhu zemërmirë dhe mos u bëj ziliqar e as dashakeq!

318. Ji modest dhe mos u bë mendjemadh e as mos u kreno para të tjerëve!

319. Mos u dashuro me veten dhe punët e tua!

320. Mos e lavdëro veten dhe mos pretendo atë që nuk e posedon në vete!

321. Mëkatarit, bidatçiut (shpikësit në fe gjëra të reja), mosbesimtarit etj. mos ju thuaj "zotëria im"!

322. Ji i sinqertë dhe mos gënje, sepse vërtet gënjeshtra është prej gjynaheve më të mëdha!

323. Mos u bëj dyfytyrësh; pranë disave paraqitesh me një fytyrë, kurse pranë disa të tjerëve me fytyrë tjetër!

324. Mos u beto në dikë tjetër përveçse në Emrin e Allahut Fuqiplotë dhe mos e shpeshto betimin, qoftë edhe për gjëra të vërteta!

325. Mos përçmo askënd, për arsye se nuk ka asnjë dallim në mes njerëzve përveçse atij që dallohet me devotshmëri si dhe gjërat gjykohen sipas përfundimit të tyre!

326. Largo çdo pengesë nga rruga!

327. Mos e kalo kohën duke qëndruar rrugëve, nëpër kafene si dhe mos hyr në vende dëfrimi (klube të natës, kinema, diskoteka etj.)!

328. Realizoje premtimin e dhënë e mos tradhto!

329. Mos kërko ndihmë nga magjistarët dhe fallxhorët, e as mos u beso gënjeshtrave të tyre, e pastaj të shkatërrohen veprat që ke bërë!5

330. Mos skulpturo pamje të njerëzve apo të kafshëve, për arsye se Ditën e Llogarisë dënimin më të dhimbshëm do ta kenë skulptorët!

331. Mos i madhëro fotografitë e njerëzve dhe gjallesave duke i varur ato nëpër muret e shtëpisë apo duke u kushtuar atyre rëndësi të posaçme! Me ketë veprim do të ndalosh hyrjen e engjëjve (melaqeve) brenda në shtëpi!

332. Mos luaj me zare e as lojë tavlle dhe lojëra të tjera të ngjashme!

333. Mos këndo vargje të thurura me përmbajtje të prishur dhe të shfrenuar dhe as mos e lejo veten që t’i dëgjosh ato!

334. Mos dëgjo gjëra dëfryese e as vegla muzikore, duke përfshirë këtu edhe tupanët e darabukun! Ki kujdes po ashtu në posedimin e tyre!

335. Mos luaj me fluturimin e pëllumbave!

336. Mos e mbyll në kafaz bilbilin dhe llojet e tjera të shpendëve!

337. Mos fli mbi pllakën e parrethuar me mur apo parmakë!6

338. Mos fli përmbys, ngase kjo është mënyra e të fjeturit të shejtanit dhe kjo mënyrë e të fjeturit e hidhëron Allahun e Madhërishëm!⁷

339. Mos u ul në mes të hijes dhe rrezeve të diellit!8

340. Mos e hap gojën kur të gogësikësh (kur të merr gjumi), por mbuloje atë me shpinën e dorës së majtë. Mos e ngre zërin gjatë teshtimës dhe gromësimës!

341. Kur të teshtijë ndokush, thuaj: "Jerhamukallah" –Allahu të mëshiroftë-, pasi ai të ketë thënë: "Elhamdulilah" -falënderuar qoftë Allahu. Më pas ai le të përgjigjet me lutjen: “Jehdikumullahu ve juslih balekum” –Allahu ju udhëzoftë dhe jua përmirësoftë mendimin tuaj!

342. Mos u bë pesimist nga asgjë dhe mos e mendo se dikush tjetër ka ndikim në një veprim të caktuar përpos Allahut!9

343. Mos u var këmbore (bagëtive) e as mos mbaj qen në shtëpi përveç nëse ke nevojë për gjueti apo ruajtje të pasurisë!

344. Ruaju nga fishkëllima dhe duartrokitja, sepse ato janë gjeste të mosbesimtarëve!

Autori: Ahmed Izzuddin El-Bejanunij
Përktheu: Mr Fehim Dragusha
4.10.2009

[1]) Këtu është për qellim përshëndetja e burrave me burra e assesi nuk duhet kuptuar si këshillë drejtuar grave, për arsye se grave u ndalohet përshëndetja me burra për dore, gjë që tek ne është shumë e përhapur, bile po që se ndodh që gruaja mos t’i flasë për dore ndonjë burri, shkakton edhe ndërprerjen e raporteve familjare. (Sh. P.)

[2]) Tek ne ky rend në përgjithësi është tejet i papërfillur. Është shqetësues fakti i të mospraktikuarit të rregullave të hyrjes në shtëpinë e huaj, qoftë edhe tek vëllai nga nëna dhe babai. Allahu në Kur’an u drejtohet qartë besimtarëve duke u thënë:

“O besimtarë! Mos hyni në shtëpitë e huaja pa marrë leje e pa i përshëndetur banuesit e tyre. Kjo është më e mira për ju. Ndoshta do t’ia vini veshin!” (Nur, 27)
Sot këtë rregull pakkush e respekton prej njerëzve të afërm të një familjeje, duke menduar se jemi të gjithë të afërm. A thua harrojnë këta njerëz se fëmijët janë edhe më të afërm për prindërit e tyre, por megjithatë duhet të marrin leje kur hyjnë në dhomë tek prindërit e tyre?
Është gjë e thjeshtë t’i bihet ziles apo të thërritet me zë. Nuk duhet kuptuar assesi që ky formalitet është sinjal i largimit dhe distancës në mes të afërmve. Përkundrazi, duhet kuptuar si rregull islam, që krijon qetësinë e ndenjjes në familje dhe mirëpritjen e atij të afërmi, pasi kjo duhet të ndodhë në mënyrë të ndërsjellë. Pra, siç thërret një person kur shkon tek xhaxhai i tij p.sh., ashtu edhe xhaxhai thërret kur shkon tek ai. Nëse ky formalitet i thjeshtë i duket i vështirë njerëzve, atëherë si do të ishte gjendja për ta praktikuar pa u hidhëruar rregullin e ardhshëm në ajetin në vazhdim nga e njëjta sure, ku Allahu vazhdon e thotë:

“Nëse atje nuk gjeni askënd, mos hyni derisa t’ju lejohet e, në qoftë se ju thuhet “Kthehuni”, atëherë kthehuni! Kjo është më e mirë për ju. Allahu e di se çfarë bëni ju.” (Nur, 28)
Është e vërtetë e pamohuar që femra ka të drejtë të qëndrojë pa shami kur është në ambientet e shtëpisë së vet. Nëse aty ka meshkuj që i ka të afërm dhe nuk i lejohet martesa me ta, si: babai, vëllai, mixha etj., nuk prish punë të jetë femra pa shami. Ndërsa të tjerat që janë në ambientet e shtëpisë martesore, ku të tjerët pos burrit i ka të huaj; si kunatin, xhaxhanë e burrit etj., nuk i lejohet të jetë pa shami. (Sh. P.)

[3]) Me termin “الكذب المباح” gënjeshtër e lejuar, është për qëllim që t’i thuash të dëmtuarit: filani gjithnjë flet mirë për ty, edhe pse faktikisht nuk flet për atë as mirë e as keq, apo ta lavdërosh njërin duke mos qenë prezent tjetri. (Sh. P.).

[4]) Gibeti “përgojimi” është kur t’i përmendësh vëllait tënd diçka që ai e urren, qoftë kjo mangësi në trupin e tij, në prejardhjen e tij, në moralin e tij, në veprimet e tij, në thëniet e tij, deri edhe në veshjet (rrobat) e tij, në shtëpinë e tij dhe në kafshët e tij. Transmetohet nga Enesi (Allahu qoftë i kënaqur me të, se i dërguari i Allahut, Muhamedi alejhisselam, ka thënë: “Kur u ngrita në qiell (Natën e Mi’raxhit), kalova tek një popull që kishin thonj bakri dhe me to gërvishtnin fytyrat dhe gjokset e tyre. Thashë: "Kush janë këta o Xhibril?" Tha: "Këta janë ata të cilët hanë mishrat e njerëzve, d.t.th. përgojojnë dhe cenojnë nderet e njerëzve. Në lidhje me Gibetin, i Dërguari alejhisselam po ashtu thotë: “A e dini ç’është gibeti?" Të pranishmit thanë; Allahu dhe i Dërguari i tij e dinë më mirë!" Atëherë tha: “Gibeti është t’i përmendësh vëllait tënd atë që ai urren.” Thanë; "Po nëse ai e posedon këtë cilësi?" I Dërguari alejhisselam u përgjigj: "Nëse ai e posedon këtë cilësi, veç e ke përgojuar, por nëse nuk e ka, atëherë ke shpifur ndaj tij.” Është më rëndësi për t’u shënuar se përgojimi është i ndaluar unanimisht nga të gjithë dijetarët e umetit islam, bile Imam Kurtubiu ka thënë: “Dijetarët kanë rënë në ujdi se përgojimi është prej gjynaheve të mëdha dhe për këtë mëkat obligohet pendimi.” (Sh. P.).

[5]) I Dërguari i Allahut ka thënë: "Kush shkon te falltari dhe i beson asaj që thotë ai, ai veç ka mohuar atë që i është zbritur Muhamedit (Islamin)".

Nga ky hadith nënkuptohet se vetë shkuarja tek falltari është mëkat i madh. Por nëse ajo kurorëzohet edhe me besim ndaj fjalëve dhe veprës së falltarit, kjo gjë të shndërron në mosbesimtar apo jomusliman, pra si mohues i shpalljes së Allahut. Si i tillë nënkupton se bëhesh mosbesimtar dhe çdo vepër e mirë e jotja do të shkojë huq pasi besimi ka ikur nga zemra e jote dhe si përfundim do të jetë ndëshkimi me zjarr e jo shpërblimi me xhenet. Allahu na ruajttë prej zjarrit të xhehenemit! (Sh. P.)

[6]) I Dërguari po ashtu porositë që mos ta neglizhojmë sigurinë përgjatë gjumit, sepse në atë gjendje ai nuk është në gjendje të dijë se ç'vepron. Andaj edhe ka ndaluar të flejë njeriu në vend të ngritur e që nuk është i rrethuar. Ai, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, ka thënë: "Kush fle në pllakën e shtëpisë (vendin) të parrethuar, mos ta fajësojë askënd për pasojat e mundshme!" (Sahih, Buhariu në "El-Edebul Mufred" etj.) Sh.P.

[7]) Tihfe El-Gifari ishte një varfanjak që jetonte në xhami të Muhamedit alejhis-salatu vesselam. Ai tregon se një ditë më gjeti i Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, duke fjetur në xhami përmbys. Më tundi me këmbën e tij dhe më tha: "Ç'ke kështu me këtë mënyrë të fjeturit? Këtë mënyrë të fjeturit e urren Allahu!". (Transmeton Ibni Maxhe dhe të tjerë, hadithi është sahih)
Në një transmetim tjetër Ebu Dherrit i tha: "O karkalec i vogël, kjo është mënyra e të fjeturit të banorëve të zjarrit!" (Sahih, Ibni Maxhe)

Pra, shkaku i ndalimit të kësaj mënyre të të fjeturit është mospërngjasimi me banorët e xhehenemit. (Sh. P.)

[8]) Transmeton Ibni Maxhe dhe hadithi është sahih se "i Dërguari, lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, kishte ndaluar të ulej njeriu në mes të hijes dhe diellit!" Në disa transmetime të tjera sqarohet shkaku i këtij ndalimi, ku përmendet se në ato vendet qëndron shejtani i mallkuar. (Sh. P.)

[9]) Në këtë këshillë e gjeni porosinë shumë të dobishme, që lidhet ngushtë me besimin e pastër të muslimanit. Vërtet Allahu gjërat në këtë botë i ka lidhur me shkaqet e ndodhjes së tyre. Por asnjëherë nuk duhet harruar se vet shkaqet janë krijesa apo mundësi të Allahut. Andaj shikuar në fund del se gjithçka që ndodh është caktim dhe dëshirë e Allahut dhe askush nga krijesat nuk mund të jetë ndikuesi i drejtpërdrejtë në shkaktimin e ndodhive dhe ngjarjeve të caktuara.
Kur kjo gjë do të kuptohej drejt, shumë zënka e hidhërime që ndodhin ne mesin e njerëzve do të tejkaloheshin më lehtë e dhe më me pak pasoja. Falja dhe toleranca do të shfaqej më shumë. Nuk do ta konsideronte vëllai vëllanë si armikun kryesor dhe shkaktarin e vetëm të ndonjë dëmi në rast se sprovohet me të. Allahu na udhëzoftë në rrugën e Tij të vetme e të drejtë! (Sh. P.)

Materiale te tjera

Vitrina e librit

Desktop Poster

Webfaqe Islame

Abonohu

Kursi Islam

Dëgjo Kur'an

Për ty motër

Na shkruani