Nga Ebu Dherri  transmetohet se atij i dėrguari i Allahut i ka thėnė: “Kije frikė Allahun kudo qė tė jesh! Pasoje tė keqen me tė mirė qė ta fshijė atė! Sillu mirė me njerėzit!”

Njohja me transmetuesin

Ėshtė Ebu Dherr ibn Xhunade nga fisi gifari. Ėshtė i pesti qė ka pranuar Islamin. Pėr tė, profeti (alejhi selam) ka thėnė: “E mėshiroftė Allahu Ebu Dherrin, ecėn i vetėm, do tė vdesė i vetėm dhe do tė ringjallet i vetėm.”

Kuptimi gjuhėsor

Fjala “Kije frikė Allahun” do tė thotė qė tė vendosėsh ndėrmjet teje dhe dėnimit tė Allahut, pengesė, mburojė.

Kuptimi i fjalės “kudo qė tė jesh” ėshtė nė ēdo vend qė tė gjendesh, i vetėm apo i shoqėruar.

Fjala “tė keqen” ka kuptimin tė fėlliqurėn, tė poshtrėn. Gjithashtu, thuhet se ka kuptimin e mendimit tė keq.

Fjala “pasoje” ėshtė urdhėr detyrues dhe nėnkupton pasimin e sė mirės.  

Ndėrsa fjala “sjellja e mirė”, siē ka thėnė njė dijetar, ėshtė buzėqeshja nė fytyrėn e muslimanit, tė bėsh mirė dhe tė largosh tė keqen.

Kuptimi i pėrgjithshėm

Profeti (alejhi selam) ėshtė munduar tė pėrgatisė njė gjeneratė, e cila do tė jetė e zonja tė ecė vazhdimisht nė rrugėn e besimit, rrugė e cila ėshtė e mbushur me pasimin e epsheve, rrugė e mbushur me vėshtirėsi tė shumta, derisa tė krijohet personaliteti i duhur i myslimanit. Muslimani, i cili e adhuron Allahun e Lartėsuar, ia jep hakun atij dhe sillet mirė me njerėzit. Nga kjo buron kėshilla e profetit (alejhi selam) drejtuar besimtarėve duke thėnė: “Ki frikė Allahun kudo qė tė jesh!”, qė nėnkupton: Vepro tė gjitha urdhrat dhe largohu nga tė gjitha tė ndaluarat! Bėje devotshmėrinė mėnyrėn tėnde tė jetesės! Vendose atė nė zemėr dhe praktikoje atė nė ēdo fushė tė jetės! Gjithashtu, paraqite atė nė marrėdhėnie me tė tjerėt, duke pasur shoqėri me ata qė meritojnė njė vėllazėri tė sinqertė! Dije se Allahu i Lartėsuar gjithmonė tė shikon, qofsh me tė tjerėt apo i vetėm. Dije se pėr Allahun e Lartėsuar ėshtė njėlloj tė tė shohė, si ditėn ashtu edhe natėn, kur je vetėm, ashtu edhe me tė tjerėt.

Gjithashtu, Allahu i Lartėsuar thotė: “Kini frikė Allahun, me emrin e tė Cilit pėrbetoheni, ruajeni farefisninė, se me tė vėrtetė Allahu ėshtė mbikėqyrės mbi ju.”

“Pasoje tė keqen me tė mirė” kėtė e shpjegon edhe ajeti i Kuranit: “Dhe fale namazin nė dy skajet e ditės, e edhe nė orėt e afėrta (me ditėn) tė natės. S’ka dyshim se veprat e mira i shlyejnė ato tė kėqijat. Kjo ėshtė njė kėshillė pėr ato qė i pranojnė kėshillat.” Hud, 114.

Kjo kėshillė ka tė bėjė me atė qė sėmundja shėrohet me tė kundėrtėn e saj. Lind pyetja: Cila ėshtė e mira? Gjėja e parė qė tė largohemi nga kjo e keqje qė kemi bėrė, tė marrim abdes dhe tė falim dy regate namaz, tė japim sadaka, tė agjėrojmė.

“Dhe sillu mirė me njerėzit!” Themeli kryesor pėr ndėrtimin e njė shoqėrie tė shėndoshė, ėshtė tė sjellurit mirė me ta. Islami i ka kushtuar rėndėsi tė veēantė edukimit tė njeriut, pėr ta adhuruar Krijuesin e tij. Gjithashtu, e ka ndaluar atė tė bėjė ē’rregullime nė tokė. Profeti (alejhi selam) thotė: “Me tė vėrtetė jam dėrguar pėr tė pėrmbushur moralin.”

Nga ky hadith kuptojmė se profetėt e mėparshėm kanė pasur kėtė pėr qėkkim si dhe pėr tė krijuar qytetėrimin njerėzor dhe pėr kėtė ka ardhur profeti (alejhi selam) qė ta pėrmbushė .

Kur themi “mirė me njerėzit” me kėtė fjalė kuptojmė njerėzit e ēdo race.

Rregullat qė nxirren nga hadithi

Fjala “tė keqen” nėnkupton gjynahet e vogla (gjithashtu edhe tė mėdhatė). Shlyerja e tyre bėhet vetėm se me teube, kėrkim falje, me pėrmendje tė Allahut, falje tė namazit, dhėnie sadakaje etj.

Ēfarė pėrfitohet nga hadithi

Tė pasurit frikė Allahun e Lartėsuar ėshtė detyrė si nė fshehtėsi ashtu edhe nė shoqėri me tė tjerėt, si dhe nė ēdo vend qė tė jemi. Nėse njeriu e bėn njė tė keqe dhe pastaj kėrkon falje prej Allahut dhe bėn njė vepėr tė mirė, atėherė kjo e mirė e fshin atė tė keqe. E kemi pėr detyrė tė sillemi mirė me njerėzit, t’u bėjmė atyre tė mira dhe tė largojmė nga ata tė kėqijat. Sjellja e mirė me njerėzit ėshtė nga shenjat e devotshmėrisė sė lartė ndaj Allahut, por si tė largohemi nga gjynahet, si ta ruajmė shikim nga harami?

Njeriu tė kujtojė se shikimi i Allahut mbi tė ėshtė mė i shpejtė sesa shikimi i tij mbi haram. Tė frikėsohemi se mos ndoshta Allahu vendos urrejtje pėr ne, nė zemrat e njerėzve.

Gazmend Leēini

20.10.2006