Transmetohet nga Nuas in Seman se ka thėnė: “E pyeta Profetin alejhi selam se ēfarė ėshtė el birru (virtyti) dhe el ithėm (e keqja)?” Profeti alejhi selam tha: “El birru ėshtė morali i mirė, ndėrsa el ithėm ėshtė ai qė ta turbullon shikimin tėnd dhe nuk do qė ta dinė tė tjerėt.” Muslimi

Kuptimi i pėrgjithshėm

El birru ėshtė morali i mirė. El birr janė veprat, morali, ndjenjat, ndikimi i tė cilit pėrhapet tek njeriu dhe e gjithė shoqėria, e ngre jetėn e kėtij individi dhe jetėn e shoqėrisė. Ndikimi i parė i kėtij virtyti shfaqet tek morali i mirė, e ky moral ėshtė fjalė e cila pėrmbledh lidhjet farefisnore, bujarinė, ndihmėn ndaj tė afėrmit, shfaqet e kujdesia pėr jetimin, mbrojtja e tij nga mosmashtrimi. Gjithashtu shfaqet nė ndihmėn e tė nevojshmėve nė ēdo kohė, shfaqet nė kujdesen ndaj namazit, nė mbajtjen ndaj premtimit, nė durimin nė kohė tė vėshtira. Gjithashtu, shfaqet tek dhėnia ndihmė tė varfėrve, pėrkujdesja ndaj tyre me pasuri nė shoqėrinė myslimane, nė tė cilėn nuk poshtėrohet individi.

Fjala e Profetit alejhi selam: “Virtyti ėshtė morali i mirė.” ėshtė njė mėnyrė e folur e cila pėrmbledh tė gjitha kuptimet qė ta edukojnė dhe ta qetėsojnė zemrėn dhe e pastrojnė atė nga lėkundjet, tė kėqijat si dhe e pėrgatit kėtė zemėr pėr vėshtirėsitė qė mund tė hasė ajo nė kohė tė vėshtira, pėr tė mos hequr dorė ndaj detyrės madhėshtore qė ka pėrsipėr.

Profeti alejhi selam ka ftuar pėr nė moralin e mirė nė shumė raste, sikurse thotė: “Mė i dashuri nga ju tek unė dhe mė i afėrti nė pozitė, ėshtė ai i cili ka moralin mė tė lartė.” Ėshtė transmetuar nė Kuran kuptimi i fjalės el birr nė raste tė ndryshme, sikurse ėshtė nė suren Bekare, ajeti 177 “Nuk ėshtė e tėrė e mira (e kufizuar) tė ktheni fytyrat tuaja nga lindja ose perėndimi, por mirėsi e vėrtetė (el birr)...” Kėshtu pra, ky ajet i vetėm pėrmbledh bazat e besimit dhe pėrdorimin e trupit dhe pasurisė dhe tė gjitha kėto pėrfshihen tek fjala el birr. Ėshtė e vėrtetė qė kjo fjalė ėshtė kyēi (baza) rreth sė cilės sillet Islami, parimet e tij dhe sistemi i pėrsosur islam.

Ndėrsa el ithėm ėshtė ajo qė mbetet nėse myslimani nuk i zbaton kuptimet e fjalės el birr. Zemra e njeriut lėkundet kur pėrballohet me njė vepėr tė keqe dhe largohet nga ēdo gjė e dyshimtė. Kur ai i afrohet njė vepre tė keqe largohet nga njerėzit dhe nuk dėshiron qė tė tjerėt ta shohin punėn e tij, sepse ndjenja e njė myslimani, i konsideron njerėzit si dėshmitarėt e Allahut nė tokė.

Dispozita qė dalin nga hadithi

El ithėm pėrmbledh gjynahet e mėdha dhe tė vogla.

Ēfarė pėrfitohet nga hadithi

1. Nė kėtė hadith ka baza matėse me tė cilat myslimani mat veprat e tij. Ajo vepėr e cila ėshtė nė pėrshtatje me sheriatin dhe me tė cilėn i qetėsohet zemra, ajo ėshtė el birru, ndėrsa kur lėkundet zemra dhe nuk i qetėsohet shpirti nė veprimin e njė vepre tė keqe, ky ėshtė el ithėm.

2. T’i kushtosh rėndėsi moralit tė mirė. Duhet qė myslimani tė jetė i butė dhe i komunikueshėm, tė paraqitet me fytyrė tė ėmbėl, me fjalė tė dashura pėr Allahun dhe pėr njerėzit.

3. Duhet qė nxėnėsit tė pyesin profesorin pėr atė gjė qė nuk e dinė. Pėrgjigja tė jetė nė njė mėnyrė tė qartė dhe tė kuptueshme pėr atė qė i thua dhe i tregon tė tjerėve.

Gazmend Leēini

29.09.2006