Prej ajeteve qė flasin lidhur me lirinė e besimit ėshtė edhe ky ajet ku Allahu i Lartėsuar thotė: "S'ka detyrim nė fe, sepse tashmė ėshtė dalluar e drejta nga e shtrembra!" (Bekare, 256)

Ky ajet ka ardhur menjėherė pas ajetit kursij, i cili flet rreth madhėshtisė sė fuqisė sė Allahut tė Lartėsuar dhe pėrsosurisė sė dijes sė Tij. Cili ėshtė shkaku i zbritjes sė kėtij ajeti dhe ē'kuptim ka?

Librat e komentimit tė Kuranit kanė pėrmendur disa transmetime lidhur me shkakun e zbritjes sė kėtij ajeti, prej tė cilave pėrmendim:

Nga Ibn Abasi ėshtė transmetuar se ky ajet ka zbritur pėr njė burrė nga ensarėt, i cili kishte dy djem tė krishterė, kurse ai ishte musliman. Ai i tha tė Dėrguarit, lavdėrimi dhe paqja e Allahut qoftė mbi tė: "A t'i detyroj (tė pėrqafojnė Islamin) sepse ata refuzojnė? Allahu i Lartėsuar ka zbritur kėtė ajet lidhur me kėtė ngjarje. Shėnon Taberiu. Kėsisoj ėshtė transmetuar edhe nga Muxhahidi, Ibn Xhubejri, Sha'biu, Hasan el Basri dhe tė tjerėt.

Vahidi transmeton nga Muxhahidi, i cili ka thėnė se ky ajet ka zbritur pėr njė burrė nga ensarėt, i cili kishte njė rob tė zi qė quhej Sabih, tė cilin e detyronte ta pėrqafonte Islamin.

Kėto janė disa thėnie sa i pėrket zbritjes sė kėtij ajeti kuranor. Kanė ardhur edhe disa transmetime tė tjera, porse nuk dalin jashtė kėtyre kuptimeve qė i cekėm.

Ibn Kethiri, Allahu e mėshiroftė, nė tefsirin e tij thotė se edhe pse ajeti ka zbritur pėr disa burra nga ensarėt, dispozita e tij ėshtė e pėrgjithshme. Atė qė ka pėrmendur Ibn Kethiri ėshtė plotėsisht nė pajtueshmėri me rregullėn se i jepet pėrparėsi termit tė pėrgjithshėm e jo shkakut tė veēantė. Kjo na jep tė kuptojmė se edhe pse ajeti ka zbritur pėr njė shkak tė veēantė – qė ėshtė pėrmendur mė lart – por kuptimi i tij ėshtė gjithėpėrfshirės. Pėr rrjedhim, nuk i lejohet askujt detyrimi i dikujt qė tė hyjė nė Islam. Kėtė pėrgjithėsim e mbėshtet edhe kjo qė transmeton Ibn Ebi Hatimi rreth njė burri tė quajtur Esek, pėr tė cilin thotė "se ka qenė rob i krishterė i Umer b. Hatabit. Ky i fundit ia paraqiste Islamin, ndėrsa ai refuzonte. Atėherė (Umeri) thoshte: "S'ka detyrim nė fe" dhe i drejtohej duke i thėnė atij: “Nėse e pėrqafon Islamin, do tė na kishe ndihmuar pėr disa ēėshtje tė muslimanėve.”

Ajeti fisnik pėrcakton dhe vėrteton njė rregull dhe parim prej parimeve madhėshtore tė kėsaj feje, e ajo ėshtė liria e bindjes dhe e besimit. Nė origjinė, njerėzit thjesht nga dėshira e tyre bėjnė zgjedhjen pėr besimin e tyre, pa ndonjė detyrim apo presion. Duke u nisur nga ky parim, assesi nuk i lejohet askujt nė asnjė mėnyrė ta detyrojė dikė tė pėrqafojė kėtė fe, pėr faktin se detyrimi dhe dhuna janė nė kundėrshtim me dinjitetin tė cilin ia ka dhėnė Allahu i Lartėsuar ēdo njeriu. Allahu i Lartėsuar thotė: "Nė tė vėrtetė, Ne i kemi nderuar bijtė e Ademit." (Isra, 70)
 
 

Almedin Ejupi
19.4.2009