Shembujt kuranorė kanė trajtuar shumė ēėshtje tė
cilat e pėrfshijnė njeriun nė kėtė jetė, si
ēėshtjet e kufrit dhe tė imanit, besimit dhe
dyfytyrėsisė, udhėzimit dhe humbjes, dijes dhe
injorancės, tė dobishmes dhe tė dėmshmes, pasurisė
dhe varfėrisė, ēėshtje tė kėsaj bote dhe tė botės
tjetėr si dhe shumė ēėshtje tė tjera. Ndėr
ēėshtjet tė cilat i kanė trajtuar shembujt kuranor
ėshtė edhe ēėshtja e sė vėrtetės dhe e sė kotės.
Allahu i Lartėsuar thotė: "Ai e lėshon ujin (shiun)
nga qielli e sipas madhėsisė sė tyre rrjedhin
pėrroska, kurse vala bart mbi vete shkumė tė fryrė
lart. Shkuma e ngjashme ėshtė edhe ajo kur
shkrihet (metali) nė zjarr pėr tė pėrfituar ndonjė
stoli ose ndonjė mjet. Kėshtu, Allahu sqaron
shembullin e tė sė vėrtetės dhe tė pavėrtetės. Pėr
sa i pėrket shkumės (sė ujit apo tė metaleve), ajo
hidhet si mbeturinė, ndėrsa ajo qė u sjell dobi
njerėzve, ajo mbetet nė tokė. Kėsisoj Allahu i
sjell shembujt." (Ra'd, 17)
Ky ajet kuranor pėrgjithėsisht sqaron se ajo qė
ėshtė e vėrtetė dhe qė do tė mbetet nė kėtė botė
dhe me tė cilėn do tė kenė dobi njerėzit ėshtė e
vėrteta. Dhe krahas kėsaj, ēdo gjė nė kundėrshtim
me kėtė nga llojet e tė pavėrtetės nuk ka vlerė e
as peshė dhe shumė shpejt do tė zhduket e shuhet.
Ky ajet ka pėrfshirė dy shembuj tė cilėt tregojnė
se e vėrteta ėshtė ngadhėnjimtare nė fund. Ajo
ėshtė fjalė ndarėse nė betejėn e kėsaj bote,
ndėrsa e kota dhe e pavėrteta ėshtė humbėse dhe e
mposhtur. Shembulli i parė ėshtė fjala e Allahut
tė Lartėsuar: "Ai e lėshon ujin (shiun) nga qielli
e sipas madhėsisė sė tyre rrjedhin pėrroska, kurse
vala bart mbi vete shkumė tė fryrė lart ",
shembull tė cilin e sjell me shiun, tė cilin e
zbret Allahu nga qielli pėr tė mbushur lumenjtė,
tė cilėt krijojnė vėrshim tė vrullshėm i cili bart
me vete ēdo gjė prej rrugės, kashtė, fletė,
mbeturina dhe ēdo gjė tjetėr qė nuk ka vlerė nė
realitet. Mė pas kėto vėrshime nė sipėrfaqen e
tyre formojnė njė shkumė tė bardhė nė formė tė
flluskave qė shumė shpejt e humbin formėn dhe
zhduket ngjyra e tyre. Mbetet vetėm uji nga i cili
njerėzit kanė dobi, i furnizon lumenj i ushqen
burimet dhe bart me vete dobi e tė mira.
Shembulli i dytė ėshtė fjala e Allahut tė
Lartėsuar: "Shkuma e ngjashme ėshtė edhe ajo kur
shkrihet (metali) nė zjarr pėr tė pėrfituar ndonjė
stoli ose ndonjė mjet", shembull tė cilin e sjell
pėr zjarrin tė cilit i ekspozohen metalet e
ndryshme, ndėr to ari dhe argjendi me qėllim tė
largimit tė tė kėqijave tė tyre. kur i paraqiten
zjarrit kėto metale nė sipėrfaqe mbetet njė
shtresė e lėngėt e ngjashme me shkumėn e bardhė qė
shfaqet nė sipėrfaqen e ujit, mirėpo shumė shpejt
shuhet dhe zhduket andej e kėndej, ndėrsa mbetet
esenca e metalit origjinal, prej tė cilit njerėzit
kanė dobi dhe prodhojnė sendet e tyre dhe
ndihmohen nė kryerjen e nevojave tė tyre. Kėshtu
ėshtė edhe e vėrteta me tė pavėrtetėn nė kėtė botė.
E pavėrteta mund tė shfaqet dhe tė lartėsohet e tė
paraqitet si e vėrtetė, mirėpo ajo i ngjan asaj
shkume tė bardhė qė shfaqet nė sipėrfaqen e ujit
tė dhe tė metalit tė shkrirė, qė shumė shpejt
shuhet dhe zhduket pa i kushtuar vėmendje askush.
Derisa e vėrteta, edhe pse dikujt mund ti duke se
ėshtė zhdukur, shuar apo ka vdekur, mirėpo ajo nė
fund mbetet ashtu siē mbetet uji qė e ngjall tokėn
pas vdekjes sė saj dhe ashtu siē mbetet metali
safi (i pastėr) tė cilin e shfrytėzojnė njerėzit
pėr nevojat e tyre.
Krahas asaj qė pėrmendėm nė ajetin kuranor,
ekziston njė aspekt tjetėr ilustrimit me shembull,
qė kanė theksuar disa dijetarė e ajo ėshtė uji tė
cilin e ka sjell Allahu ka pėr qėllim dijen dhe
udhėzimin qė i dėrgon Allahu i Lartėsuar robėrve
tė Vet pėrmes tė Dėrguarve, Lajmėtarėve dhe
dijetarėve. Kėshtu qė njerėzit marrin hisen e tyre
aq sa u lehtėson dhe i ndihmon Allahu ata. Prandaj,
elementet e ngjashmėrisė nė kėtė ajet- sipas kėtij
qėndrimi tė dijetarėve-janė kėto: Me ujė
nėnkuptohet dija dhe udhėzimi, me lumenj
nėnkuptohen zemrat qė pranojnė dije dhe udhėzim,
ndėrsa madhėsia qė rrjedhin pėrroskat nėnkuptohet
hisja e zemrave nė pranimin e asaj dije. Me shkumė
dhe metalet nėnkuptohet e kota, dyshimet, tė
pavėrtetat dhe epshet qė e godasin njeriun. Ndėrsa
uji i pastėr qė mbetet pas shkuarjes sė vėrshimit,
dhe metali i pastėr pas shkrirjes nė zjarr
nėnkuptohet e vėrteta e cila mbetet pėr gjithnjė,
pėr faktin se prej cilėsive dhe karakteristikave
tė saj ėshtė qėndrueshmėria.
Taberaniu transmeton nga ibn Abasi, Allahu qoftė i
kėnaqur me tė dy, thėnien e tij rreth kėtij ajeti.
Ai thotė: "Ky ėshtė njė shembull tė cilin e ka
sjell Allahu i Lartėsuar, ku zemrat e bartin atė
nė sasi tė bindjes dhe dyshimit tė tyre. puna dhe
vepra nuk sjell dobi me dyshimin ndėrsa me bindje
Allahu u sjell dobi tė zotėve tė saj. Pėr sa i
pėrket shkumės (sė ujit apo tė metaleve), ajo
hidhet si mbeturinė, ka pėr qėllim dyshimin,
ndėrsa ajo qė u sjell dobi njerėzve, ajo mbetet nė
tokė" ka pėr qėllim bindjen ashtu siē bėhet metali
pas shkrirjes nė zjarr, merret i pastėr ndėrsa
ndryshku i tij mbetet nė zjarr. Kėshtu Allahu i
Lartėsuar e pranon bindjen dhe e lė dyshimin.
Nė kėtė kontekst ėshtė transmetuar edhe njė hadith
i tė Dėrguarit tė Allahut, lavdėrimi dhe paqja e
Allahut qoftė mbi tė, i cili thotė: Shembulli
qė Allahu mė dėrgoi me dije dhe udhėzim ėshtė si
shembulli i shiut qė bie nė tokė, ku njė pjesė e
mirė e saj e pranon shiun dhe mbijnė mbi tė bimė
tė shumta. Ka prej saj qė thahet e mban ujin dhe
Allahu me tė u jep dobi njerėzve, tė cilėt pinė,
ujisin, mbjellin. Pjesa tjetėr nuk e mban ujin dhe
as nuk mbin bimė. Kjo ėshtė si shembulli i atij qė
kupton fenė e Allahut dhe i bėn dobi ajo me tė
cilėn Allahu mė dėrgoi, mėson pėr vete dhe mėson
tė tjerėt dhe shembulli i atij qė nuk ngre kokėn
me kėtė, nuk e pranon udhėzimin e Allahut me tė
cilin u dėrgova. (Shėnon Buhariu dhe Muslimi)
Prej kėtij shembulli nė kėtė ajet mėsojmė disa
mėsime, prej tė cilave pėrmendim:
1- Fundi i takon besimtarėve dhe se e vėrteta do
tė ngadhėnjejė pa pikė dyshimi, edhe pse realiteti
dėshmon pėr tė kundėrtėn e kėsaj. Kurse e
pavėrteta do tė zhduket edhe pse ndonjė ditė e
mbart flamurin lart.
2- Vepra e mirė ėshtė ajo e cila do ti mbetet
vepruesit dhe vetėm prej saj mund tė shpresohet e
mira dhe dobia nė kėtė botė dhe nė botėn tjetėr,
ndėrsa vepra e keqe shkon dhe nuk do ti sjell
asnjė dobi vepruesit tė saj.
3-Dija dhe udhėzimi i sjell dobi besimtarit nė
kėtė botė, ndėrsa dyshimi dhe e kota nuk sjellin
kurrfarė dobie.
Nė fund thotė ibn Kajimi, Allahu e mėshiroftė: "Kush
nuk i kupton kėto dy shembuj, nuk i mediton dhe
nuk mėson se ēfarė kanė pėr qėllim nuk
konsiderohet prej tė zotėve tė tyre".
Ndėrsa dikush prej tė parėve kishte thėnė: "Kur
lexoja njė shembull nė Kuran dhe nuk e kuptoja,
qaja pėr veten time, pėr faktin se Allahu i
Lartėsuar thotė: "Por ata nuk i kupton kush,
pėrveē dijetarėve." (Ankebut, 43)
Pėrgatiti: Almedin Ejupi
2.8.2009
|