Pas shumė e shumė
problemeve me burrin tim ka ardhur puna deri te
rrahja edhe pėr shkak se ka dashur tė mė ēojė nė
podrumin e shtėpisė pėr tė mė mbytur kam ikur nga
duart e tij, pas kesaj jemi ndarė. Tė dy bėjmė namaz
dhe tė dy e ndjekim rrugėn e Pejgamberit tonė (alehi
selam). Ju lutem mė tregoni ēfarė tė bėj? A i
lejohet muslimanit tė rrahė gruan e vet nė mėnyrėn
mė mizore, apo ka tė bej diēka me magji ketu? Mė
tregoni! Allahu ju shpėrbleftė me tė mirat e Tij!
Pėrgjigja:
Falenderimet i takojnė
Allahut, paqja dhe bekimet e Tij qofshim mbi tė
dėrguarin e Tij Muhamed, mbi familjen, shokėt dhe tė
gjithė ata qė ndjekin rrugėn e tij deri nė Ditėn e
Gjykimit.
Motėr e nderuar!
E lexuam letrėn tuaj
rreth problemit pėr tė cilin na keni shkruar. Duke e
pasur parasysh llojin e problemit tuaj, pastaj edhe pėr
kėtė shumė pak ėshtė shkruar te ne, posaēėrisht se si
perceptohet ajo nė aspektin Islam, ne do tė mundohemi ta
trajtojmė fillimisht atė nė pėrgjithėsi, pastaj do t`i
qasemi problemit tuaj konkretisht.
Ajo qė ėshtė mėse e qartė
nga jeta e pėrditshme e dimė se mospajtimet dhe
problemet bashkėshortore janė tė paevitueshme. Por te
disa nga njerėzit janė mė tė theksuara. Sido qė tė jetė
problemet janė nga natyra e jetės sė njeriut, prandaj
ėshtė me rėndėsi kontrollimi i kėtyre problemeve dhe
moslejimi qė ato tė ekzagjerohen dhe tė rriten. Kjo,
padyshim, kėrkon mendjemprehtėsi, njohuri dhe
eksperiencė, gjėra qė shumė njerėzve ju mungojnė.
Neve e gjejmė praktikisht
se problemi i kuptimit tė ndėrsjellėt ndėrmjet burrit
dhe gruas ėshtė njėri nga shkaqet qė na dėrgon deri te
prishja e martesės apo shkurorėzimi. Kėtė problem e
ushqejnė edhe disa veēori tė tjera qė janė prezente te
njerėzit, si inati, kokėfortėsia, insistimi nė mendimin
e tij, dėshira e dominimit, nxitimi dhe shpėrthimi nė
marrjen e vendimeve, etj. Kėto e bėjnė njeriun qė tė
hidhėrohet dhe t`i ngrihen nervat dhe tė reagoj me forma
tė gabuara nė evitimin e problemeve dhe zgjidhjen e tyre.
Problemet bashkėshortore
kėrkojnė njė trajtim tė veēantė, duke i pasur parasysh
tė gjitha segmentet qė luajnė rol nė kėtė fushė, pastaj
edhe kėrkohet profesionalizėm, por me kėtė rast neve do
tė mundohemi tė bėjmė njė qasje nga aspekti islam, se si
duhet tė evitohen kėto probleme, apo si e shikon Kurani
se duhet tė zgjidhen kėto probleme, duke mos u zgjeruar
shumė.
Allahu i Lartėsuar nė
Kuran thotė: ... E ato qė keni dro kryelartėsisė sė
tyre, kėshilloni, (pastaj) largohuni nga shtrati (e mė
nė fund), edhe rrihni (lehtė, nėse nuk ndikojnė
kėshillat as largimi), por nė qoftė se ato kthehen
pėrsėri te bindja ndaj juve (ju respektojnė), atėherė
mos kėrkoni kundėr tyre mjete (pėrēmuese e mėrzitėse).
Vėrtetė Allahu ėshtė kurdoherė mė i larti, mė i madhi.
Nėse i frikėsohen
pėrēarjes mes tyre (burrit e gruas), dėrgoni
(caktoni) njė gjykatės nga familja e tij dhe njė
gjykatės nga familja e saj. Nėse ata tė dy
(ndėrmjetėsuesit) kanė pėr qėllim pajtimin, Allahu
ju mundėson afrimin mes tyre (burrit e gruas).
Allahu ėshtė i dijshėm, ėshtė Njohės i mirė. (Nisa,
34-35)
Nė kėto dy ajete e
sipėrpėrmendura, Allahu i Lartėsuar na tregon
metodologjinė qė duhet tė pėrdorim nė rast tė
mospajtimit apo problemeve ndėrmjet burrit dhe gruas.
Allahu i Lartėsuar
thotė: ... E ato qė keni dro kryelartėsisė sė tyre,
kometatorėt e Kuranit kur sqarojnė domethėnien e
fjalės kryelartėsi e qė nė gjuhėn arabe thuhet
nushuz thonė se ėshtė fjala pėr mosdėgjimin dhe
mosrespektimin e grave ndaj burrave tė tyre. Pra
ėshtė fjala se nėse ndodh ndonjė konflikt ndėrmjet
burrit dhe gruas, pa marrė parasysh ēfarė lloji mund
tė jetė ai, udhėzohet burri pėr hapat preventive qė
duhet tė ndėrmarrė nė evitimin e problemit. Nga kėto
dy ajete nxjerrim katėr hapa, apo forma me tė cilat
duhet burri tė ballafaqohet apo t`i qaset problemit.
Hapi i parė: Ėshtė se
nga burri kėrkohet ta kėshillojė gruan e tij dhe tė
sqarohet me tė. Kjo nėnkuptohet nga pjesa e ajetit
ku urdhėrohet burri, sė pari, ta kėshillojė gruan.
Nė kėtė rast, themi se fjala e mirė mund tė luaj rol
shumė konstruktiv nė zgjidhjen e problemit, kėshtu
qė ai duhet nėpėrmjet dialogut t`ia bėj vetes njė
rishikim nė formėn se si bisedon me gruan dhe e
kėshillon atė, ta pėrmbaj veten, larg nga
ekzagjerimi i problemeve. Kėshtu qė, tė mundohet tė
jetė i arsyeshėm dhe i urtė nė formėn se si u qaset
problemeve dhe mospajtimeve, duke lėnė hapėsirė qė
edhe gruaja tė shprehet nė vėrejtjet e saj.
Hapi i dytė: Tė cilėn
duhet ta ndėrmarrė burri, ėshtė largimi nga shtrati
i gruas. Allahu i Lartėsuar pėrmendė pas kėshillimit,
nėse kjo nuk ka efekt ta marrim hapin tjetėr e ai
ėshtė: ... largoni nga shtrati
Tė larguarit nga
shtrati, sipas komentatorėve tė Kuranit mund tė jetė
disa forma, sipas Ibėn Abasit dhe disa tė tjerėve
nuk nėnkupton tė largohet komplet nga shtrati, por
ajo nėnkupton t`ia kthej shpinėn dhe tė mos bėj
marrėdhėnie me tė. Kurse Muxhahidi, Hasan Basriu dhe
disa tė tjerė thonė se ėshtė pėr qėllim tė larguarit
tėrėsisht nga shtrati. Shejh Muhamed Salih Uthejmin
sqaron se muslimani vepron nė bazė tė situatės dhe
rrethanave. Gjithashtu, edhe nė bazė tė peshės sė
mosdėgjimit apo mosrespektimit tė gruas.
Kurtubi tregon se kjo
formė e sjelljes nga ana e burrit ėshtė mjaft
efektive, pasi largimi i burrit nga gruaja, nėse ajo
ka dashuri ndaj burrit, ėshtė shumė e vėshtirė dhe
kjo e bėnė atė tė kthehet nga kryelartėsia e saj.
Hapi i tretė: Nėse
largimi nga shtrati nuk ndikon nė evitimin e
problemit, atėherė hapi i tretė qė e ndėrmerr burri
nė kėtė rast ėshtė rrahja. Mirėpo kėtu duhet ta
bėjmė tė qartė se nuk ėshtė pėr qėllim me rrahje se
burri ka tė drejtė tė pėrdorė forcėn dhe dhunėn. Por
ėshtė pėr qėllim ajo rrahje e cila nuk ėshtė e
fuqishme si transmeton tabiini, Ata ibėn Rebah: E
kam pyetur Ibėn Abasin se ēfarė nėnkuptojmė me
rrahje jo tė furishme? Ai thotė: Tė bėhet rrahja
me misvak (brushė e dhėmbėve e cila pėrdorej nė atė
kohė) apo diēka e ngjashme me kėtė.
Nė ajetin e parė
Allahu i Lartėsuar sqaron tri hapat e parė qė duhet
t`i ndėrmarrė burri nė zgjidhjen e problemit. Nė
fund tė ajetit bėhet njė vėrejtje mjaft me rėndėsi
ndaj burrave, Allahu i Lartėsuar thotė: ... por nė
qoftė se ato kthehen pėrsėri te bindja ndaj juve (ju
respektojnė), atėherė mos kėrkoni kundėr tyre mjete
(pėrēmuese e mėrzitėse). Vėrtetė Allahu ėshtė
kurdoherė mė i larti, mė i madhi.
Nė kėtė vend Allahu i
Lartėsuar ua tėrheq vėrejtjen burrave tė jenė tė
butė respektues ndaj grave tė tyre, duke i rikujtuar
ata se derisa burri ka mundėsi pėr shkak tė pozitės
qė ka ta keqtrajtoj gruan ta ketė parasysh nė fuqinė
e Allahut dhe se Ai ėshtė mė i larti dhe mbikėqyr
ēdo sjellje tė burrit.
Hapi i katėrtė: Nėse
problemi ndėrmjet burrit dhe gruas ka arritur
shkallėn se mund tė flitet pėr prishje tė kurorės
apo divorc, atėherė kėrkohet nga ata dy tė caktojnė
njerėz qė do ta ndihmojnė zgjidhjen e problemit.
Allahu i Lartėsuar thotė: Nėse i frikėsohen
pėrēarjes mes tyre (burrit e gruas), dėrgoni (caktoni)
njė gjykatės nga familja e tij dhe njė gjykatės nga
familja e saj. ...
Pėrēarja pėr tė cilėn
bėhet fjalė nė kėtė ajet ėshtė pėr qėllim ndarja
ndėrmjet burrit dhe gruas.
Kurse sa i pėrket
gjykatėsve nga ky ajet kuptohet se duhet tė jenė nga
familjet e burrit dhe gruas. Dhe ata duhet tė jenė
njerėz autoritativė, tė njohur pėr drejtėsi, dije
dhe mendjemprehtėsi. Nėse nė familjet e tyre nuk ka
tė tillė, atėherė kalohet te tė tjerėt. Detyra e
kėtyre dyve ėshtė se ata tė mundohen ta bėjnė
zgjidhjen e problemeve ndėrmjet burrit dhe gruas
duke i perceptuar mirė esencėn e kėtyre problemeve.
Kėto hapa tė cilat
pėrmenden nė kėto dy ajete tė sipėrpėrmendura
tregojnė shumė qartė formėn qė duhet ta pasojė
muslimani nė zgjidhjen e problemeve bashkėshortore
dhe se si t`i evitojė ato.
Ashtu siē e pėrmenda
mė herėt se pėr kėtė problematikė ka mjaft ēfarė tė
shtohet, por ne do tė ndalemi kėtu.
Kurse sa i pėrket
problemit tuaj ne do tė mundohemi t`i pėrgjigjemi, por
fillimisht pėrgjigjet pėr shumė nga kėto ēėshtje qė ju
pyesni mund ti gjeni mė lartė.
Kurse rreth asaj se ēfarė
duhet tė bėni ju konkretisht, ne nuk kemi mundėsinė ta
sqarojmė qartė, pasi nuk kemi njohuri tė pėrafėrta pėr
esencėn e problemit, pastaj edhe deri ku ka shkuar
ndarja pėr tė cilin ju flitni.
Duke u
nisur edhe nga fakti se ju qė tė dy jeni besimtarė,
mundoheni t`i pėrmbaheni mėsimeve islame dhe jeni tė
kėnaqur nė gjykimin qė bėhet nė bazė tė Kuranit dhe
sunetit, themi se kėrkoni ndonjė hoxhė autoritativ qė i
njeh dispozitat e martesės dhe shkurorėzimit. Shkoni tek
ai dhe tregojani problemin nė pėrgjithėsi dhe prisni nė
atė qė ju propozon ai. Lus Allahun e Lartėsuar tju japė
sukses nė zgjidhjen e problemit dhe tė ju shpėrblejė me
xhenet!
Alaudin
Abazi
02.06.2006