Pyetja:
A lejohet motra muslimane
tė vozisė automobil?
Pėrgjigja:
Falenderimet i takojnė Allahut, paqja dhe bekimet e Tij
qofshim mbi tė dėrguarin e Tij Muhamed, mbi familjen,
shokėt dhe tė gjithė ata qė ndjekin rrugėn e tij deri nė
Ditėn e Gjykimit
Atė
qė duhet ta dijnė muslimanėt ėshtė se femra nė esencė
duhet tė qėndrojė nė shtėpi dhe dalja e saj, mos tė
bėhet sikurse dalja e burrit. Allahu i Lartėsuar thotė:
Dhe rrini nė shtėpitė tuaja e
mos shfaqni bukurinė tuaj si shfaqej nė injorancėn e
hershme, falni namazin, jepni zeqatin dhe respektoni
Allahun dhe tė dėrguarin e Tij.
Allahu i
Lartėsuar kur e krijoi femrėn dhe mashkullin, i
specifikoi ata dy me gjėra qė dallojnė nga njėri-tjetri.
Prandaj, gruaja ka obligim qė tė pėrkujdeset pėr
familjen, edukimin e fėmijve... kurse burri ka obligim
tė pėrkujdeset rreth tė gjitha nevojave tė gruas dhe
familjės, duke filluar nga ato esenciale (ushqim,
veshmbathje, etj), pastaj edhe nevojat e tjera.
Nga kjo
qė u tha mė lartė nuk nėnkuptojmė se gruaja fare nuk e
ka tė lejuar tė dalė nga shtėpia. I lejohet asaj tė dalė
pėr nevoja tė ndryshme qoftė pėr shkollim, vizitė, apo
nėse ėshtė e nevojshme edhe tė punojė, apo ndonjė gjė
tjetėr. Por ajo qė duhet tė theksojmė kėtu ėshtė qė
dalja e saj mos tė konsiderohet sikurse dalja e burrit.
Prandaj nėse ajo dėshiron tė dalė kėrkohet t`i ketė
parasysh gjėrat qė do ti pėrmendim mė poshtė:
1. Mos tė
bėhet dalja e saj pa lejen e burrit.
2. Nėse
dalja konsiderohet udhėtim (sefer) ku shkurtohet namazi
dhe i lejohet ta prishė agjėrimin, atėherė ajo duhet tė
jetė e shoqėruar me mahrem (mashkull i moshėrritur, i
afėrt, me tė cilin nuk i lejohet martesa, si: babai,
djali, burri, etj).
3. Nėse
femra punon, atėherė nuk lejohet qė nė kėtė punė tė
pėrzihet me meshkuj tė huaj apo tė vetmohet me ta.
Kėto janė
kushtet e domosdoshme qė gruaja duhet t`i ketė parasysh
nė daljen e saj, kushte tė cilat nxirren nga citatet e
shumta kuranore, apo hadithe tė cilat nuk do tė
pėrmenden pėr shkak tė moszgjerimit.
Pas kėsaj
hyrje tė domosdoshme rreth pyetjes qė bėtė themi se
femra lejohet tė vozisė makinė dhe hypja dhe vozitja e
makinės nga ajo ėshtė e njejtė sikurse ēdo mjet tjetėr
transporti. Transmetohet se Aishja e ngiste deven gjatė
udhėtimit, sė bashku me Profetin (salallahu alejhi ue
selem).
Disa nga
dijetarėt bashkohorė janė mė rigoroz nė kėtė dhe nuk
lejojnė kėtė pėr shkak tė rrethanave dhe situatės sė
vendeve tė tyre, jo pse kjo gjė nė esencė ėshtė e
ndaluar, por nga aspekti se kjo punė ėshtė e lejuar
nė thelb, por pėr shkaqe tė ndryshme nė shumicėn e
rasteve ajo vepėr shpie nė haram, e qė nė gjuhėn e
terminologjisė sė sheriatit quhet: sedu dherai.
Prandaj
ne themi se po tė ishin rrethanat e tilla edhe nė vendin
tonė do tė ishte e njejta dispozitė.
Sė fundi,
themi se vozitja e makinės pėr femrėn muslimane lejohet,
nėse ajo i pėrmbahet kėtyre kritereve: ta nxjerrė
patenten e shoferit me leje nga burri apo pėrgjegjėsi i
saj, nėse nuk ėshtė e martuar, t`i pėrmbahet mbulesės
islame, tė dal nga shtėpia pėr shkaqe tė nevojshme dhe
me leje tė burrit, tė largohet nga vozitja nė vende tė
shkreta (ku nuk ka njerėz dhe ėshtė e mundur t`i
paraqitet ndonjė rrezik), tė largohet nga vozitja nė
orėt e vona tė natės, tė vozisė brenda nė qytet dhe mos
tė udhtojė vetėm (pa mahrem), pasi ėshtė e mundur qė tė
ndodh ndeshje apo diēka tjetėr dhe tė mos u ekspozohet
disa situatave qė nuk janė tė lejuara apo tė mira pėr
tė.
Nėse
femra muslimane u pėrmbahet kėtyre kritereve, atėherė
lejohet tė vozisė makinė, edhe pse themi se kjo punė
ėshtė mė shumė nga specifikat e burrave, pasi muslimanja
e cila vozitė makinė ėshtė mjaft afėr disa situatave me
tė cilat mund tė bjerė nė haram, qoftė edhe nė formė
indirekte, prandaj i porosisim femrat muslimane qė tė
mos nxitojnė nė marrjen e njė vendimi tė tillė, pėrveē
situatave qė ėshtė e domosdoshme pėr to. Allahu e di mė
sė miri.
Alaudin
Abazi
12.04.2006