Nxënia e dijes nga dijetarët (hoxhallarët)

Ndoshta dikush do të thoshte se përderisa librat janë në dispozicion, kompjuteri dhe interneti janë në gatishmëri të vazhdueshme, atëherë unë e kam mundësinë që të kërkoj dije dhe të mësoj pa pasur nevojë të udhëtoj e të shkoj te hoxhallarët dhe të ulem para tyre e të dëgjoj nga ata!

Dije se marrja e dijes nga dijetarët është një praktikë e shenjtë e vazhdueshme nga brezi në brez dhe nxënësi i dijes me prezantimin e tij në hallkat e mësimeve te dijetarët nuk fiton vetëm dije, por fiton edukatë dhe moral nga mësuesi i tij. Fillimisht kjo është më e dobishme për nxënësin e dijes se sa vetë dija, të cilën ai mund ta fitojë.   

Dijetari i njohur Bekër Ebu Zejd, Allahu e mëshiroftë, në librin e tij “Hiljetu Talebil Ilm”, ia kushton një kapitull të tërë çështjes së nxënies së dijes nga dijetarët. Ai thekson se baza e marrjes së diturisë duhet të bëhet përmes diktimit dhe përvetësimit nga mësuesit dhe dijetarët. Gjithashtu ai përcjell edhe thënie të ulemave që i kanë kritikuar ata që pretendonin se dituria mund të merret vetëm nga librat. Ndër këto thënie përmendim:

“Kushdo që hyn në dituri i vetëm, do të dalë i vetëm.”

“Mos e merr diturinë nga ai personi, që e ka marrë atë vetëm nga shkrimet (librat), mos e merr Kuranin nga personi, që e ka lexuar atë prej mus’hafit, (do të thotë që mos e mëso Kuranin tek një person, i cili e ka lexuar atë vetëm nga mus’hafi, pa e mësuar para ndonjë hoxhe), mos e mëso hadithin  prej një personi, që e ka marrë hadithin duke lexuar vetë nga librat.”

“Kushdo që nuk i lexon librat para dijetarëve, atëherë siguria e tij në çështjet e vështira është supozim.”

“Ai që ka mësues librin (merr diturinë vetëm nga librat), gabimet e tij do të jenë më të shumta sesa të saktat e tij.”


Sjellja e nxënësit të dijes me mësuesit e tij

Sqaruam më lart se dituria nuk realizohet fillimisht prej librave, por është e nevojshme të merret nga mësuesit dhe dijetarët, në mënyrë që të sigurohen çelësat e diturisë (që ta mbrojmë veten nga gabimi dhe rrëshqitja). Pasi ta kuptojmë këtë, atëherë duhet të kuptojmë se e kemi për detyrë që dijetarët dhe mësuesit tanë të jenë njerëzit më të dashur dhe më të respektuar nga ana jonë. Respekti që duhet t’i shfaqim dijetarëve dhe mësuesve tanë duhet të jetë i njëjtë me atë që ua shprehim prindërve tanë. Shembulli më i mirë në këtë drejtim kuptohet në ajetin me të cilin Allahu i Madhërishëm i mëson shokët e të Dërguarit, lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të, se me çfarë etike duhet të sillen me të:

“Mos iu drejtoni të Dërguarit, njësoj si thirrni njëri-tjetrit; Allahu me siguri i di ata që shkëputen prej jush tinëzisht. Le të frikësohen ata që kundërshtojnë urdhrin e tij, që të mos i arrijë ndonjë sprovë ose që të mos i godasë një dënim i dhimbshëm.”1

Prandaj nxënësi i dijes merr nga aspektet gjithëpërfshirëse të etikës kur ulet me mësuesin e tij, apo kur flet me të, apo kur e pyet atë i dëgjon me vëmendje të madhe përgjigjet e tij. Po ashtu, ai i shmanget thirrjes së tij me “Ti”, apo me emër, apo ta thërras atë prej një distance pa qenë nevoja.


Pyetjet e shpeshta

Një nga mënyrat, të cilat nuk duhet ta harrojë kurrë asnjëherë nxënësi i dijes është që të pyesë vazhdimisht mësuesit e tij për ato gjëra që ai nuk i kupton, apo që ai has vështirësi gjatë shpjegimit të tyre. Allahu i Lartësuar thotë: “Pyesni dijetarët nëse ju nuk dini.2”

Në Sunenin e Ebu Davudit tregohet një hadith në të cilin një person ishte i plagosur në kokë dhe i pyet ata që ishin me të se çfarë duhet të bëjë meqë ishte bërë xhunub. Ata i thanë se ai duhet të merrte gjithsesi gusul dhe pasi ai u pastrua, vdiq. Kur Profeti sal-lallahu alejhi ue selem dëgjoi për këtë ndodhi, tha: “E kanë mbytur, i mbyttë Allahu, pse nuk pyetën kur nuk e dinin, vërtet shërimi i padijes është pyetja.” Aishja, Allahu qoftë i kënaqur me të, thotë: “Allahu i mëshiroftë gratë e ensarëve, nuk i ndalonte turpi që të pyesnin për çështjet e fesë së tyre.” Me një rast e pyetën Abdullah Ibën Abasin, Allahu qoftë i kënaqur me të, si e arrite diturinë. Ai tha: “Me gjuhën e pyetësit dhe zemrën e mprehtë.” Ibën Shihabi thotë: “Dituria është arkë (thesar i mbyllur), kurse çelësi i saj është pyetja.”

Mbajtja e shënimeve

Ibën Rexhebi, Allahu e mëshiroftë, thotë:  “Dituria është gjueti, kurse shkrimi është nxënia (kapja) e saj. Prandaj lidhe gjahun tënd me litarë të fortë. Prej budallallëkut është që ta zësh drerin, pastaj ta lesh të lirë.”

Nxënësi i dijes duhet të bëjë maksimumin, që ta ruajë diturinë në formën e shkruar, sepse ta lidhësh diturinë përmes shkrimit është të sigurohesh nga humbja e saj dhe kjo është një rrugë e shkurtër për kohën që do të të marrë kur të kesh nevojë t’i kthehesh asaj. Dijetarët këshillojnë që kërkuesi i dijes duhet të mbajë fletore në të cilën duhet t’i shënojë dobitë e çmuara, të cilat do t’i dëgjojë nga dijetarët nga të cilët ai po merr dije, ose nga librat që ai lexon. Kështu që lidhe diturinë tënde duke e shkruar atë, në veçanti dobitë unike, të cilat nuk mund të gjenden në çdo vend, gjërat që janë të fshehura në qoshet e shkencave, dobi të cilat janë margaritarë të shkapërderdhur që i shohim dhe i dëgjojmë, por frikësohemi, se do të na ikin. Kështu, sepse kujtesa jonë do të dobësohet dikur dhe harresa është evidente, prandaj Shabiu ka thënë: “Nëse dëgjon diçka, shkruaje, madje edhe në mur.”

Përkujdesja në moshumbjen e kohës

 Në Sahihun e Buhariut Abdullah Ibën Abasi, Allahu qoftë i kënaqur me të, na përcjell se Resulullahu sal-lallahu alejhi ue selem ka thënë: “Për dy begati shumë nga njerëzit mashtrohen: shëndeti dhe koha e lirë.” Nëse koha është e vlefshme për këdo, atëherë për nxënësin e dijes është nga gjërat për të cilat ai nuk duhet ta neglizhojë në asnjë moment. Hasan Basriu, Allahu e mëshiroftë, thotë: “Ruaju nga vonimi i ditëve, vërtet ti je me ditën tënde e jo me  të nesërmen. Nëse ti ke të nesërme, atëherë bëhu të nesërmen ashtu si je sot, por nëse nuk ke të nesërme, atëherë nuk do të pendohesh pse e ke humbur atë ditë.”

Vazhdon
Alaudin Abazi