Nuk ka dyshim se dituria islame është njëra nga nevojat më të domosdoshme për t’u drejtuar e përparuar umeti ynë. Kështu që nëse në këtë ka ngecje e shpërfillje, atëherë gjendja e umetit kthehet në zmbrapsje e rënie. Ndoshta në sqarimin e kësaj nuk kërkohet të ndalemi shumë, pasi nëse i hedhim një vështrim realitetit dhe gjendjes së muslimanëve në kohën tonë, do të kuptojmë se sa e drejtë dhe e saktë është kjo që u tha.

Gjithsesi, viteve të fundit vërehet një ngjallje e interesimit rreth diturisë te muslimanët, gjë të cilën e kishin humbur për shumë dekada. Falënderimi i takon Allahut, që ende është duke përparuar e zhvilluar ky rizgjim i muslimanëve në raport me dijen dhe nxënien e saj. Fatmirësisht frytet e këtij hovi vërehen edhe në zemrat e rinisë islame në vendin tonë.

Sidoqoftë, është rëndësishme që në këtë kohë të drejtohet e mbikëqyret ky gjallërim, në mënyrë që ta bëjmë sa më imun përballë turbullirave ideologjike, intelektuale, morale, përçarëse, etj., me të cilat sfidohet. Në vazhdim të këtij shkrimi lexuesi do të ketë mundësinë të njihet me disa gjëra shumtë rëndësishme që kanë të bëjnë me diturinë dhe nxënien e saj.

Vlera e diturisë

Nuk është objektivi i këtij shkrimi vënia në pah se sa e rëndësishme dhe e vlefshme është dituria, por do të përmendim vetëm një realitet i cili duhet të kihet parasysh nga çdo njeri i cili lexon rreth kësaj problematike. Fjala është për atë se në Islam kërkimi i diturisë është adhurim, ibadet. Përcillet nga disa dijetarë se kanë thënë: “Dituria është lutje e fshehtë dhe adhurim i zemrës.”

Madje dituria është njëra nga adhurimet më të vlefshme që bën njeriu, pasi është një domosdoshmëri që barazohet me domosdoshmëritë e tjera esenciale, pa të cilat nuk mund të jetojë njeriu. Ibën Kajimi me një rast thotë: “Nevoja e zemrës për dituri nuk është sikurse nevoja e frymëmarrjes, por është edhe më e madhe se kjo... Vlera e diturisë në zemër është sikurse vlera e dritës në sy, ose vlera e të dëgjuarit për veshin, ose vlera e të folurit për gjuhën. Pra, nëse  i mungon zemrës dituria, atëherë ajo është sikurse syri i verbër, veshi i shurdhër dhe gjuha e memecit. Prandaj edhe Allahu i Lartësuar i quan të paditurit (injorantët) se janë të verbër, të shurdhër dhe memecë. Për shkak se kjo është veti e zemrave të tyre, që e kanë humbur diturinë e dobishme dhe për këtë mbeten të verbër, të shurdhër dhe memecë”1.

“Ata janë të shurdhër, memecë e të verbër, ata nuk kuptojnë.2”

Llojet e diturisë islame

Dituria islame ndahet në tre lloje:

1. Dituri farz (e domosdoshme): Domethënë ajo dituri me të cilën besimtari mëson gjërat esenciale të fesë së tij, pa të cilat nuk mund të rrijë, sikurse mësimi i bazave të imanit, Islamit, etj. Këtë lloj diturie obligohet ta mësojë çdo musliman i rritur.

2. Dituri farz kifaje: Dituri e patjetërsueshme për muslimanët që ta mësojnë, nëpërmjet të cilës ata e aplikojnë e jetësojnë fenë e tyre në jetën e përditshme, por kjo dituri nuk është obligative që të mësohet nga të gjithë muslimanët. Kështu, nëse një grup prej tyre e marrin përsipër dhe e mësojnë, atëherë obligueshmëria bie nga të tjerët.

3. Dituri mustehab (e preferuar): Çdo dituri islame që është më pak e rëndësishme se dy llojet e para konsiderohet dituri e preferuar për t’u mësuar dhe njohur.3

Ndarja dhe klasifikimi i njohurive në lloje na jep të kuptojmë se jo të gjitha dituritë janë të një rëndësie që të mësohen dhe të kërkohen. Pastaj, gjithashtu dihet se dituritë e njohuritë janë të shumta dhe ato të gjitha nuk mund t’i përvetësojë një njeri. Për këtë kanë thënë në të kaluarën se njeriu sa më shumë që kërkon dituri, aq më shumë kupton se sa pak di. Prandaj, përderisa dituria është shumë e madhe, ndërsa jeta e njeriut shumë e shkurtër, atëherë mos e angazho veten me atë dituri që është më pak e rëndësishme ose aspak e rëndësishme duke neglizhuar të rëndësishmen. Kështu ti e harxhon jetën në diçka që nuk është e nevojshme ta dish dhe humb mundësinë të fitosh atë dituri për të cilën do të kesh nevojë.