Në fillim, kur u obligua namazi, nuk ishin të ndaluara bisedat të cilat nuk kishin të bënin me namazin, si përshëndetja me selam, kthimi i saj, etj.. Por më vonë, pasi kaloi një kohë nga obligimi i namazit, u ndaluan të gjitha bisedat që nuk kishin të bënin me të. Prandaj, juristët islamë, kur e shtjellojnë këtë problematikë, theksojnë se ekziston konsensus (ixhma), që, nëse flasim në namaz qëllimisht, atëherë namazi prishet dhe nuk pranohet. Por, nëse ndodh të flasim në namaz nga harresa, ose nëse dalim nga namazi duke menduar se e kemi përfunduar atë dhe flasim, atëherë a konsiderohet namazi i prishur apo jo? Fukahatë për këtë çështje kanë dy mendime.

Mendimet e fukahave

1. Shumica e dijetarëve (medhhebi maliki, shafi dhe hanbeli) janë të mendimit se, nëse flasim në namaz nga harresa, ose nëse flasim duke menduar se e kemi përfunduar atë dhe japim selam para kohe, namazi nuk prishet.
2. Fukahatë e medhhebit hanefi janë të mendimit se namazi konsiderohet i prishur, pa marrë parasysh a kemi folur në namaz qëllimisht ose nga harresa dhe ne duhet ta përsërisim atë nga fillimi.

Argumentet e të dy palëve

Argument bazë i mendimit të parë është hadithi që është i njohur te juristët islamë si “Hadithi i Dhuljedejnit (Dorëgjatit)”. Transmetohet nga Ebu Hurejra, se Resulullahu salallahu alejhi ue selem në një rast fali njërin nga dy namazet e pasdites (drekën ose ikindinë) dhe pas dy rekatëve dha selam (derisa namazi ishte katërrekatësh), pastaj u ul në xhami para njerëzve. Ndër ata që u falën ishin edhe Ebu Bekri e Omeri, por ngurruan të flisnin dhe ta pyesnin. Njerëzit filluan të dilnin nga xhamia duke pyetur: “A u shkurtua namazi?” Një njeri, që i Dërguari i Allahut e quante Dhuljedejn, pyeti: “O i Dërguar i Allahut, a u shkurtua namazi apo harrove?” Resulullahu salallahu alejhi ue selem u përgjigj: “As nuk u shkurtua, as nuk kam harruar.” Ai tha: “Jo, ke harruar.” I Dërguari salallahu alejhi ue selem pyeti se a ishte duke thënë të vërtetën Dhuljedjeni. Ata që ishin të pranishëm iu përgjigjën se po. Muhamedi salallahu alejhi ue selem i plotësoi dy rekatët të cilët nuk i kishte falur, dha selam, pastaj bëri dy sexhde si ato të mëparshmet dhe prapë dha selam. (Shënon Buhariu dhe Muslimi)
Argumentimi me këtë hadith është mjaft i qartë. Muhamedi, bekimi dhe paqja qofshin mbi të, e plotësoi namazin me dy rekate të tjera, pasi kishte dhënë selam para se ta përfundonte atë nga harresa, dhe kishte folur ndërmjet kësaj. Ekzistojnë edhe disa hadithe të tjera, të cilat e vërtetojnë se Muhamedi salallahu alejhi ue selem ka dhënë selam nga harresa para kohe dhe ka folur, pastaj e ka vazhduar namazin aty ku e ka ndërprerë, pasi i është tërhequr vërejta.
Pastaj ata argumentojnë edhe me hadithin e Muavije b. Hakemit, i cili thotë: “Derisa falesha me të Dërguarin e Allahut, njëri nga të pranishmit (në namaz) teshtiu dhe unë i thashë: “Jerhamukellah (Allahu të mëshiroftë)!” Njerëzit filluan të më shikojnë duke zgurdulluar sytë (në shenjë qortimi për këtë vepër). Unë u thashë: “Çfarë keni që më shikoni?” Ata filluan t`i mëshojnë me duar kofshëve dhe kur vërejta se më qortojnë pse kam folur, heshta. Pasi përfundoi namazin i Dërguari, bekimi dhe paqja e Allahut qofshin mbi të, vallahi nuk kam parë mësues më të mirë se ai, as më parë e as më pas. Ai as nuk më qortoi, as nuk më rrahu, as nuk më fyeu, por më tha: “Ky është namaz dhe nuk lejohet në të diçka nga bisedat e njerëzve, namazi është për tesbih (lavdërim për Allahun), për tekbir (madhërim i Allahut) dhe për lexim të Kuranit.” (Shënon Muslimi, Ahmedi, Nesaiu, Ebu Davudi).
Me këtë argumentohet se Muavije b. Hakemi ka folur në namaz nga mosdija për ndalimin e saj. Kurse Resulullahu nuk e urdhëroi ta përsëriste namazin për këtë. E njëjta vlen edhe nëse njeriu flet nga harresa, ose nga mendimi se ai ka përfunduar namazin, ndërkohë që, në realitet, nuk e ka përfunduar. Pra, dijetarët argumentojnë me këtë hadith duke bërë analogji (kijas) mes mosnjohjes së dispozitës me harresën.
Kurse argument i mendimit të dytë, i atyre që thonë se namazi prishet nëse flasim nga harresa, është hadithi i Abdullah b. Mesudit, i cili thotë: “Në fillim e përshëndetnim (i jepnim selam) Resulullahun salallahu alejhi ue selem duke qenë në namaz dhe ai na e kthente atë. Pasi u kthyem nga Nexhashiu (nga Etiopia), (me një rast) i dhashë selam (duke qenë ai në namaz), e ai nuk ma ktheu, pastaj unë i thashë: “O i Dërguar i Allahut (më herët) të jepnim selamin dhe ti na e ktheje atë duke qenë në namaz.” Ai tha: “Me të vërtetë në namaz ka preokupime të tjera.” (Shënon Buhariu, Muslimi dhe të tjerët.)
Dhe argument tjetër gjithashtu është hadithi i Zejd b. Erkamit, i cili thotë: “Në fillim gjatë namazit ne flisnim, njëri nga ne i fliste shokut të tij, që e kishte afër në namaz. Kur zbriti ajeti “…dhe ndaj Allahut të jeni respektues (në namaze).” (Bekare, 237), u urdhëruam të heshtim dhe u ndaluam nga biseda.” (Shënon Muslimi.)
Këto dy hadithe janë argument se biseda e prish namazin dhe juristët islamë, të cilët i përmendin këto hadithe si argument, sqarojnë se dispozita që nxirret nga këto është e përgjithshme qoftë qëllimisht, qoftë nga harresa dhe ata nuk bëjnë dallim ndërmjet këtyre rasteve.
 

Alaudin Abazi
11.5.2007