“Lexo nė emėr tė Zotit
tėnd qė tė krijoi” ishin fjalėt e para qė sipas fesė
Islame i zbritėn nga Zoti tė dėrguarit tė fundit nė tokė
Muhamedit.
Tė kėrkuarit e dijes
ėshtė detyrė e ēdo muslimani sipas Islamit, Muhamedi
kishte thėnė”pėrpjekja pėr dije ėshtė detyrė e ēdo
muslimani” d.m.th kėtu pėrfshihen edhe muslimanėt, edhe
muslimanet.
Mund tė themi se ka
dallime pėr arsye se ka njerėz qė e kanė pranuar Islamin
sikurse edhe ēėshtjet e tjera fetare apo edhe shkencore
nė mėnyrė jo kritike, kjo nuk ndodhė me muslimanėt tė
cilėt zbatojnė Islamin nė mėnyrėn si Zoti ka urdhėruar
nė Kuran dhe tė cilėt bėjnė krahasime e mendojnė nė
mėnyrė kritike pėr tė gjitha ēėshtjet e edhe ato fetare.
Sipas Islamit njerėzit
duhet tė kėrkojnė dijen dhe tė jenė tė vetėdijshėm pėr
atė qė besojnė, tė mos besojnė nė mėnyrė tė verbėr. Kjo
do tė thotė se gratė dhe burrat nė Islam kanė vetėdije
tė ngritur fetare.
Pozita e gruas nė Islam
Mendime tė shumta janė
dhėnė pėr trajtimin e gruas nė fenė Islame, por ēfarė
ndodhė me tė vėrtetė mund tė zbulohet vetėm nėse bėjmė
njė hulumtim mė serioz se si me tė vėrtetė Islami e
trajton gruan, ēfarė pozite i jep asaj nė shoqėri.
Disa mendojnė se feja
Islame nuk i jep pozitėn e duhur gruas nė shoqėri dhe
duan ta trajtojnė veten si njerėz qė duhet tė punojnė
pėr lirimin e gruas pėr arsye se asaj i mungon liria dhe
ka nevojė tė emancipohet.
Nėse futesh mė thellė
nė librat qė trajtojnė temėn e pozitės sė gruas nė fenė
Islame atėherė mund tė flasim pėr trajtimin e vėrtetė tė
gruas nė Islam, kjo bėhet mė sė miri edhe pėrmes
shpjegimeve tė ajeteve tė Kuranit, librit tė shenjtė tė
muslimanėve.
Njeriu dhe ndarja nė gjini
Njeriu ėshtė themeli i
ēdo civilizimi, por njėkohėsisht ėshtė edhe ndėrtues i
civilizimit. Njeriu ndahet nė dy gjini mashkull dhe
grua.
Gruaja nė fenė Islame
sė pari ėshtė njeri sikurse edhe burri dhe tė dy kane
njė orgjinė d.m.th njeri. Atėherė si mund tė trajtohen
ne mėnyrė tė pabarabartė dy lloje qė dalin nga e njėjta
origjinė. Kėto dy lloje me tė vėrtetė janė tė ndryshme
dhe secili ka rėndėsinė e vet nė shoqėri. Sipas Islamit
Zoti me tė vėrtete ju dha role tė veēanta secilit,
burrit si burrė dhe gruas si grua, dhe se asnjėri nuk
duhet tė dėshirojė tė jetė si tjetri.
"I mallkoi Zoti ata burra
qė iu pėrngjajnė grave, por edhe ato gra qė ju
pėrngjajnė burrave. 1" Kjo ėshtė e rėndėsishme pasi qė
Zoti sipas Islamit gjithēka krijoi nė ēift kjo bėri qė
njerėzit tė shumohen por edhe gjallesat e tjera dhe tė
ekzistojė bota nė vazhdimėsi. Njė gjė perfekt ku secili
e ka detyrėn apo rolin e vet dhe nėse do tė pėrziheshin
atėherė bota tė shuhej shumė shpejt. Kjo pėrzierje
rolesh ėshtė njė dukuri qė ka filluar tė ndodhė nėpėr
vende jo Islame ku janė pėrhapur sėmundje tė ndryshme e
gjėra tjera negative. Islami ėshtė ai qė e ndaloi
rreptėsisht kėtė.
Nėse shikon nga ana
psikologjike atėherė thuhet se mė sė miri ėshtė tė jemi
vetja jonė pa dashur tė identifikohemi me tė tjerėt ose
edhe tė tjetėrsohemi
Institucionet e
quajtura grua dhe familje(nė
fenė Islame)
Gruaja dhe familja janė
dy
institucione tė cilat drejtpėrsėdrejti e kushtėzojnė
ekzistencėn e njėra tjetrės. Gruaja e arrin vlerėn e
vetė tė plotė nė familje, kurse familja as qė mund tė
ekzistojė dhe tė ketė kuptim pa praninė e femrės.(siē
kemi rastet kohėve tė fundit nė civilizimin perėndimor,
legalizimi i martesave nė mes gjinive tė njėjta).
Kėto
dy
elemente janė bazė e njė shoqėrie njerėzore tė cilat
kanė aq shumė rėndėsi, sa qė prej tyre nė masė tė madhe
ndikohet niveli moral, kulturor, arsimor e edukativ i
njė populli nė tėrėsi.
Mu pėr shkak tė kėsaj rėndėsie qė
ka, emri “nėnė” pas emrit “Zot”, ėshtė fjala dhe
koncepti mė i bukur qė ekziston.
Prej saj buron butėsia e ndjenja e fortė e besnikėrisė.
Ėshtė himni i bukurisė sė jetės dhe dashurisė. Ajo nė
kėtė mėnyrė paraqet dashurinė hyjnore nė pėrbėrje
trupore.
Ēėshtjet mė tė ndjeshme
dhe tė diskutueshme pėr gruan nė Islam
Nėse preket ēėshtja e
gruas nė Islam atėherė gjithmonė bėhen krahasime edhe me
religjionet tjera dhe me trajtimin e gruas nė
pėrgjithėsi nė shoqėrinė tone.
Njė argument shumė i
rėndėsishėm qė mund tė jepet pėr kėtė krahasim ėshtė se
gruaja nė Kuran nuk ėshtė fajtore pėr gabimin e parė tė
Ademit dhe se tė dy kishin njėsoj faj nė mosbindjen e
tyre ndaj Zotit, ata tė dy gabuan, u penduan dhe u falėn
nga Zoti. Kjo shpjegohet ndryshe nė librat tjerė tė
religjioneve tjera.
Veshja e gruas
(mbulesa qė kanė gratė me pėrkatėsi muslimane) e bėn atė
mė tė dallueshme nga gratė e tjera tė shoqėrisė. Por ēka
ėshtė me tė vėrtetė mbulesa e gruas pėr tė cilėn Zoti i
urdhėroi muslimanėt nė Kuran dhe pėr ēfarė arsye Islami
kėrkon qė gratė tė mbulohen?
Arsyet janė shumė tė
thjeshta dhe po ashtu reale kur dimė se shumė
mosmarrėveshje tė vogla ose tė mėdha e ndonjėherė edhe
tragjike vijnė nga tė zbuluarit e trupit tė gruas qė bėn
burrat t’a shikojnė e tė vrapojnė pas saj. Kjo bėn qė
burri tė zemėrohet me gruan, tė kacafytet me te tjerėt,
nė anėn tjetėr prishen familje nga pakėnaqėsia etj.
Islami nė fakt e ka
respektuar gruan duke e vlerėsuar atė edukatore e
brezave tė njerėzimit, dhe njė shoqėri ėshtė e
emancipuar nėse ka gra tė emancipuara , ajo po I edukon
fėmijėt dhe me kėtė po edukon breza tė tėrė. Prandaj e
ka caktuar mbulesėn duke e ruajtur atė nga keqbėrėsit
dhe shoqėrinė e tėrė nga tė kėqijat qė do tė mund tė
bėheshin pėr shkak tė saj.
Ėshtė pjesė e
historisė sė arabėve (nga edhe vjen feja Islame) qė t’i
i dallonin femrat nga meshkujt ose edhe i varrosnin ato
tė gjalla sa lindin, gjė qė me shpalljen e Kuranit u
kritikua dhe u ndalua.
Muhamedi dhe Kurani po
ashtu i mėson muslimanėt qė tė mos t’i obligojnė vajzat
e tyre tė martohen me ata qė ato nuk duan dhe ishte vet
Muhamedi qė i tha njė besimtareje se nėse ajo nuk
dėshironte ta merrte burrin qė i ati kishte zgjedhur pėr
tė ajo mund tė refuzonte, pasi qė ajo qė mė parė u ankua
pėr kėtė.
Feja Islame ėshtė ajo
qė po i kėrkon gruas tė qėndrojė nė veten e vet dhe tė
mos dėshirojė tė marr rolin e tjetrit se po tė ishte
ashtu nuk do tė krijoheshin dy gjini por vetėm njė sepse
nuk do tė kishte nevoje pėr gjininė tjetėr pasi qė njėra
do tė mjaftonte pėr gjithēka qė nė fakt kryhet nga tė dy
gjinitė. Kjo do tė thotė se gruaja po krijon njė
personalitet tė pjekur tė saj, tė pavarur. Mjafton tė
potencohet pohimi Islam se “Xheneti gjendet nėn kėmbėt e
nėnės” pėr tė kuptuar rėndėsinė qė i ka dhėnė Islami
gruas.
Bazuar nė librat e
fesė Islame dhe nė jetėn e pėrditshme tė grave muslimane
mund tė konkludojmė se gruaja nė fenė Islame ėshtė
personi qė mė sė shumti i kushtohet rėndėsi duke
pėrsėritur pohimin Islam “Xheneti gjendet nėn kėmbėt e
nėnės”.
Kjo ėshtė njė qasje qė
muslimanėt kanė pėr gruan e fesė sė tyre. Rėndėsia mund
tė kuptohet shumė mirė kur e dimė kuptimin e fjalės
Xhenet(parajsė) pėr muslimanėt. Tė tjerėt edhe pse me
ekzistimin e gjithė kėtyre fakteve dhe tė dhėnave pėr
gruan nė Islam vazhdojnė tė keqkuptojnė pozitėn e saj
duke e konsideruar atė shpesh edhe si robėreshė tė
burrit. Nė disa raste problemi fshihet nė moskuptimin e
shėndoshė tė burimeve themelore islame, tė manifestuara
nė Kuran dhe Sunet (fjalėt dhe veprat e preferuara tė
Muhamedit). Gjithashtu problemi fshihet edhe te traditat
e shumta qė kanė mbizotėruar nė familjet tona e tė cilat
nė fakt nuk kanė tė bėjnė me Islamin.
Gjendja e muslimanėve
nė botė mund tė lejojė hapėsirė edhe pėr keqkuptimin e
rolit dhe rėndėsisė sė gruas nė fenė Islame, por sikur
ēdo shoqėri edhe ajo muslimane ka pėrjashtimet e saj.
Ėshtė pėr tė ardhur keq pėr pėrgjithėsimet dhe
paragjykimet qė i bėjnė njerėzit pėr Islamin dhe
muslimanėt kur krejt ēka shoqėria e mirėfilltė muslimane
po kėrkon ėshtė paqe dhe qetėsi pėr tė adhuruar Zotin e
tyre, dhe paqe e qetėsi midis njerėzve. Ėshtė ė njohur
pėrshėndetja Islame”paqja dhe shpėtimi i Zotit qofshin
mbi ju.”
1.Ajet Kuranor
Pėrgatiti:
Adelina Kadriu
Shėnim:
Kjo temė ėshtė publikuar
nė njė rubrikė tė lirė dhe materialet qė
publikohen nė tė nuk do tė thotė se pėrputhen kurdoherė
me ato qė redaksia e Klubit Kulturor i di pėr tė vėrteta.