Teuhidi (njėsimi) i Allahut dhe veēimi i Tij nė adhurim
ėshtė nga mirėsitė mė tė mėdha, po ashtu, dobitė dhe
frytet e tij nuk kanė tė numėruar. Dobitė e teuhidit
bartin nė vetvete mirėsitė e kėsaj bote dhe botės tjetėr.
Nga mirėsitė dhe dobitė e kėtij lloj teuhidi mund tė
pėrmendim:
1. Ai ėshtė mirėsia mė e
madhe qė i ka dhuruar Allahu njeriut, kėshtu qė i ka
udhėzuar ata drejtė tij. Allahu thotė nė suren Nahl,
sure e cila quhet edhe si surja e mirėsive: " Ai dėrgon
melaiket me frymėzimin e urdhėrit tė Tij kujtdo nga
robėrit e Tij qė Ai dėshiron (duke u thėnė): "Kėshilloje
njerėzimin se nuk ka tė adhuruar tjetėr me meritė veē
Meje. Pra mė kini frikė Mua." Nahl, 2.
2. Shkaku i krijimit tė
xhindėve dhe njerėzve ėshtė pėrmbushja e kėtij lloj
teuhidi. Allahu thotė: "Unė nuk i krijova xhindėt dhe
njerėzit pėr tjetėr, pėrveē qė tė mė adhurojnė."
Dharijat, 56.
3. Pėr plotėsimin e kėtij
teuhidi ka zbritur Allahu librat, prej tyre Kuranin.
Allahu thotė: "Elif, Lam, Ra. (Ky ėshtė) Libėr, ajetet e
tė cilit janė radhitur (nė mėnyrė tė pėrsosur,
njėkohėsisht) edhe shkoqitur nga i Dijshmi i tė gjitha
ēėshtjeve nė hollėsi. Qė tė mos adhuroni tjetėr pėrveē
Allahut. Unė jam (dėrguar) nga Ai qortues e pėrgėzues
pėr ju." Hud, 1-2.
4. Plotėsimi i kėtij
teuhidi ėshtė nga shkaqet mė tė mėdha pėr largimin e
fatkeqėsive, nė kėtė botė dhe nė botėn tjetėr, po ashtu,
ai ėshtė pengues i dėnimit, sikurse ėshtė shpalosur
qartė njė gjė e tillė nė historinė e profetit Junus (alejhi
selam).
5. Prezenca e i kėtij
teuhidi te njeriu bėn qė ai edhe nėse futet nė xhehenem
(zjarr) tė mos jetė nė tė pėrgjithmonė, edhe nėse
gjendet nė zemrėn e tij besim sa fara e sinapit (hardellit).
[1]
Nė hadithin qė trasmeton
Muslimi, hadithin e shefatit, Allahu do t’i thotė
engjėjve: "...Nxirrni prej zjarrit tė gjithė ata qė
kanė nė zemrat e tyre besim, qoftė edhe sa fara e
sinapit (hardellit).”
Pra, nė kėtė hadith bėhet
fjalė pėr ata qė e kanė njėsuar Allahun, sepse
idhujtarėt nuk hyjnė nė xhenet.
6. Ky teuhid nėse
plotėsohet nė zemrėn e dikujt bėn qė ai tė mos hyjė nė
zjarr, sikurse ėshtė trasmetuar nė dy librat e saktė se
profeti (salallahu alejhi ue selam) ka thėnė: "Allahu e
ka bėrė harram zjarrin pėr atė i cili thotė La ilahe il
Allah dhe kėrkon me tė kėnaqėsinė e Allahut."
7. Pėr ata tė cilėt i
pėrmbahen kėtij lloj teuhidi arrihet udhėzim dhe qetėsi
e plotė nė dynja dhe nė ahiret. Allahu thotė: "Ata qė
besuan dhe besimin e tyre nuk e ngatėrruan me besim tė
kotė, atyre u takon tė jenė tė sigurtė dhe ata janė nė
rrugė tė drejtė.". En'am, 82.
8. Pėrmbushja e kėtij
teuhidi ėshtė nga shkaqet mė tė mėdha pėr arritjen e
kėnaqėsisė sė Allahut dhe shpėrblimin nga Ai.
9. Njeriu qė do tė jetė
mė i gėzuar me ndėrmjetėsimin ( shefatin) e profetit (salallahu
alejhi ue selam), ėshtė ai i cili ka thėnė La ilahe il
Allah duke qėnė i sinqertė nė zemrėn e tij.
10. Pranimi i tė gjitha
veprave tė jashtme apo tė brendėshme qofshin, janė tė
lidhura ngushtė me kėtė lloj teuhidi. Sa mė shumė
forcohet teuhidi dhe sinqeriteti aq mė shumė plotėsohen
edhe kėto vepra.
11. Ai i cili ėshtė i
sinqertė nė teuhidin dhe imanin e tij, i lehtėsohet
kryerja e punėve tė mira, si pasojė e shpėrblimit dhe
kėnaqėsisė sė Allahut qė ai pret, po ashtu, bėhet e
lehtė pėr tė lėnia e tė kėqiave qė ia dėshiron vetja, si
shkak i frikės qė ka ai prej zemėrimit dhe dėnimit tė
rreptė tė Allahut.
12. Teuhidi, nėse
plotėsohet nė zemėr, atėhere Allahu e bėn tė dashur pėr
tė besimin dhe ia zbukuron atė nė zemrėn e tij, si dhe
ia bėn tė urryer kufrin, fiskun ( prishje, lajthitjen)
dhe kundėrshtimin dhe e bėn atė nga tė udhėzuarit.
13. Teuhidi ėshtė shkak
pėr lehtėsimin e vėshtirėsive tė robit, si dhe i pakėson
atij dhimbjet.
Kėshtu qė, nėse
plotėsohet teuhidi dhe besimi tek njeriu, atėhere ai i
pėrballon vėshtirėsitė dhe mundimet i qetė dhe pa
probleme, si dhe ėshtė i kėnaqur me caktimin e Allahut.
14. Teuhidi e liron
njeriun nga robėrimi i krijesave dhe lidhja e tyre, po
ashtu, bėn qė ai tė mos i frikėsohet atyre, tė mos
shpresojė tek ata dhe tė mos punojė pėr hirė tė tyre.
Vėrtet, kjo ėshtė
krenaria e vėrtetė dhe nderi mė i madh, kėshtu qė, me
kėtė je adhurues vetėm i Allahut,nuk i frikėsohesh
tjetėr veē Tij, nuk dorėzohesh dhe nuk mbėshtetesh
vetėm se tek Ai. Nėse kjo realizohet, sigurisht qė,
ėshtė vėrtetuar suksesi dhe shpėtimi yt.
15. Nga mirėsitė mė tė
mėdha tė teuhidit, mirėsi e cila ėshtė e lidhur vetėm se
me tė, ėshtė se nėse teuhidi plotėsohet nė zemra me njė
plotėsim tė vėrtetė dhe me njė sinqeritet tė plotė,
atėhere punėt tė cilat janė tė vogla kthehen tė mėdha,
si dhe shtohet shpėrblimi pėr vepruesin e tyre nė mėnyrė
tė pa kufizueshme, si dhe bėn qė robi tė jetė i pėrpiktė
nė thėnie dhe nė vepra dhe ia rregullon atij gjendjen.
Allahu i Madhėruar thotė: "Kush kryen vepėr tė mirė,
qoftė mashkull ose femėr, e duke qenė besimtar, Ne do
t'i dhurojmė atij njė jetė tė mirė (nė kėtė botė), e (nė
botėn tjetėr) do t'u japim shpėrblimin mė tė mirė pėr veprat
e tyre." Nahl, 97.
16. Allahu i ka premtuar
atyre tė cilėt e vėrtetojnė teuhidin me mėkėmbje dhe
fitore, krenari dhe nderim, po ashtu, e ka lehtėsuar pėr
ta udhėzimin dhe ua ka bėrė ēdo gjė tė lehtė. Allahu
thotė: "E tashmė fjala (premtimi) ynė u ėshtė dhėnė mė
parė robėrve tanė tė dėrguar. Se ata, pa dyshim do tė
jenė tė ndihmuar dhe se ushtria jonė do tė jenė ata
ngadhėnjyesit." Saf, 171-173.
Muauije trasmeton se e ka
dėgjuar profetin (salallahu alejhi ue selam)tė thotė:
"Do tė vazhdoj njė grup njerėzish nga ymeti im tė kapur
pas tė vėrtetės, nuk do t’i dėmtojė ata kundėrshtimi dhe
pėrēmimi qė i bėjnė njerėzit, derisa tė vijė urdhėri i
Alahut."[2]
17. Allahu largon prej
njėhsuesve tė kėqiat e kėsaj bote dhe botės tjetėr, dhe
i bėn ata tė jenė tė qetė dhe tė sigurtė.
Argumentet pėr mirėsinė e
teuhidit nė Kuran dhe Sunet nuk kanė tė mbaruara,
megjithatė, kush e plotėson teuhidin sigurisht qė ka pėr
tė arritur kėto qė thamė, apo edhe mė shumė se kaq.
Muhamed bin Ibrahim el
Hamd
Pėrkteu: Bledar
Haxhiu
13.02.2006
[1]
Sinap ( hardell ) bimė
barishtore njėvjeēare me kėrcell tė gjatė, me
gjethe tė mėdha trekėndėshe me lule tė verdha nė
majė qė bėn fara tė vogla e tė ndritshme e me
shije tė athėt.
Shiko
fjalorin e gjuhės sė sotme Shqipe f. 1754.
Botimi i vjetėr.