4,9 milionė njerėz vdesin ēdo vit prej pasojave tė konsumimit tė duhanit. Kėto tė dhėna tė Organizatės Botėrore tė Shėndetėsisė tregojnė se pirja e duhanit ėshtė shkaku mė i shpeshtė i vdekjeve, i cili mund tė mėnjanohet. Ēdo ditė shohim studime mjekėsore rreth ndikimeve negative tė duhanit te duhanpirėsi. Ky studim ka pėrfshirė 45 mijė njerėz dhe konstaton se duhani ēon nė sėmundje tė rrezikshme...
Islami e ndalon duhanin. Kėtė e vėrtetojnė shumica absolute e dijetarėve muslimanė, mirėpo disa duhanpirės e kundėrshtojnė kėtė me faktin se duhani nuk ėshtė pėrmendur nė Kuran e as nė Sunet. Do tė orvatemi tė cekim njė cikėl studimesh shkencore rreth rrezikshmėrisė sė kėtij fenomeni dhe ndikimit negativ pėr individin dhe shoqėrinė me synim qė tė bindet ēdo duhanpirės dhe ta braktisė kėtė ves tė keq.
Ekzistojnė indikacione tė forta rreth lidhjes sė duhanit me pėrqindjen e tė vdekurve. Nė kėtė pėrfundim ka arritur njė studim shkencor norvegjez i cili ka zgjatur mė shumė se 30 vite dhe ka pėrfshirė rreth 45 mijė burrė e gra. Studimi ka konstatuar se jokonsumuesit e duhanit jetojnė njė periudhė mė tė gjatė sesa konsumuesit e tij dhe ata mė pak i ekspozohen sėmundjeve tė zemrės.
Studimi norvegjez, i cili ka filluar nė vitin 1974, ka arritur nė pėrfundimin se ata qė nuk konsumojnė duhan jetojnė njė periudhė mė tė gjatė sesa duhanpirėsit dhe njėkohėsisht rastet e goditjes me sėmundjet e zemrės dhe tė qarkullimit tė gjakut tek ata janė mė tė pakta. Rezultatet e kėtij studimi janė paraqitur gjatė sesionit vjetor tė organizatės sė studimit tė sėmundjeve tė zemrės nė Stokholm.
Sipas studimit, 45 % e duhanpirėsve tė "etshėm" gjatė periudhės sė studimit kanė vdekur, por vetėm 18 % e joduhanpirėsve. 33 % e grave duhanpirėse gjatė studimit kanė vdekur, nė krahasim me 13 % tė atyre qė nuk konsumonin duhan. Studimi gjithashtu ka vlerėsuar se kush konsumon mė shumė 20 cigare nė ditė konsiderohet "duhanpirės i etshėm".
Studimi gjithashtu ka konstatuar se 21 % e duhanpirėsve qė ka pėrfshirė studimi janė goditur nga infarkte tė zemrės, pėrderisa nga joduhanpirėsit janė goditur 10 %. Haakon Meyer, profesor nė Universitetin e Oslos, thotė: "Rezultatet e studimit sqarojnė "ndikimet e fuqishme tė duhanit nė pėrqindjen e vdekjes" Gjithashtu Meyer shton duke thėnė: "Gjatė 30 viteve kanė vdekur pėrafėrsisht 2/3 e pjesėmarrėsve tė duhanpirėsve nė studim kanė vdekur dhe gjysma e femrave duhanpirėse. Mosha e pjesėmarrėsve kur studimi ka nisur sillej 35 deri 49 vjet dhe 13 mijė prej tyre kanė vdekur.


Fuqia e Islamit nė trajtimin e kėtij fenomeni

Shikoni botėn perėndimore dhe ligjet e saj se si ngatėrrohen ēdo ditė dhe nuk arrijnė ta shėrojnė kėtė fenomen, pėrderisa Islami e ka shėruar kėtė fenomen qysh nė fillim tė paraqitjes sė tij. Islami e ka ndaluar dėmin sipas rregullės sė artė "nuk ka dėm e as dėmtim reciprok". Duhani konsiderohet dėm pėr duhanpirėsin, shoqėrinė dhe pėr ambientin.
Gjithashtu konsumimi i duhanit konsiderohet prej llojeve tė narkotikėve tė cilėt ia humbin njeriun kontrollin e plotė mbi veten. Islami ndalon ēdo gjė qė ēon nė ērregullim psikik. Duhani konsiderohet vetėvrasje e ngadalshme dhe mbytje e vetes. Allahu i Lartėsuar thotė: "Dhe mos e vritni veten (dhe njėri-tjetrin)! Vėrtet Allahu ėshtė i Mėshirshėm me ju." (Nisa, 29). Duhani ėshtė nga lloji i shkatėrrimit tė vetes. Allahu i Madhėrishėm thotė: "Shpenzojeni pasurinė nė rrugėn e Allahut dhe mos e ēoni veten tuaj nė shkatėrrim, por bėni tė mira; Allahu me tė vėrtet i do bamirėsit" (Bekare, 195)
Kėsisoj, mėsimet e Kuranit dhe tė Sunetit janė tė mjaftueshme pėr besimtarin qė t'i zbatojė urdhrat e Allahut dhe tė largohet nga duhani, gjersa vėrejmė shkencėtarėt perėndimorė paralajmėrojnė dhe shpenzojnė miliarda por pa sukses. Prandaj, Islami ėshtė fe e cila thėrret nė dobinė e njerėzimit dhe drejt lumturisė sė saj.

Hapat praktikė pėr braktisjen e duhanit

1- Ndryshimi konsiderohet prej planeve mė tė rėndėsishme pėr braktisjen e duhanit. Allahu i Lartėsuar thotė: "Allahu nuk e ndryshon gjendjen e njė populli, derisa ata tė ndryshojnė ē'kanė nė vetvete" (Rad, 11). Ti duhet tė ndryshosh pikėpamjen tėnde rreth duhanit, ta konsiderosh epidemi dhe sėmundje nga e cila duhet tė ēlirohesh.
2- Lutja me sinqeritet. Allahu thotė: "Nėse nga Allahu tė godet ndonjė fatkeqėsi, atėherė askush pėrveē Tij nuk mund tė tė shpėtojė. E, nėse tė dhuron ndonjė mirėsi, dije se vetėm Ai ėshtė i Fuqishėm pėr ēdo gjė." (Enam, 17). Nga kjo fatkeqėsi askush nuk mund tė tė shpėtojė pėrveē Allahut tė Lartėsuar.
3- Orvatu tė largohesh nga duhanpirėsit sa mė shumė, me pėrpjekjen e braktisjes sė tij pėrfundimisht dhe pėrsėriti pėrpjekjet ngase disa pėrpjekje mund tė dėshtojnė, kėshtu qė patjetėr duhet vazhdimėsi pėrpjekjesh. Mos thuaj u pėrpoqa dhe dėshtova, por thuaj do tė vazhdoj derisa Allahu ta largojė kėtė tė keqe nga unė.
4- Varėsia thjesht ėshtė njė iluzion! Mos imagjino se nuk ke mundėsi ta braktisėsh kėtė ves tė keq. Madje, gjėja mė e lehtė ėshtė braktisja e duhanit, por me mbėshtetjen tek Allahu, me nisjen e leximit tė Kuranit, me meditimi nga leximi i tij dhe gjithnjė tė kujtuarit e hadithit tė Pejgamberit, lavdėrimi dhe paqja e Allahut qoftė mbi tė, "Kush lė diēka pėr hir tė Allahut, Ai ia kompenson atij me diēka mė tė mirė se ajo."
Nė fund, ky hadith madhėshtor ka qenė shkak pėr krijimin e ndryshimit tė madh nė jetėn besimtarėve, pėrse nuk e bėn shkak pėr ndryshimin e jetės tėnde dhe ta braktisėsh kėtė duhan vrasės?
 

Pėrgatiti: Almedin Ejupi
14.6.2009